۱۱:۴۶ - ۱۳۹۲/۰۲/۱۰ ماجرای یک مصاحبه جنجالی و فتوای امام:

اوشین هم تحت تأثیر فاطمه(س) بود‍!

مگر ارزش های جامعه دینی ایران بر اساس الگوی حضرت زهرا(س) ساخته نشده اند؟ پس حتی همان خانم مصاحبه شونده ای هم که اوشین را الگوی خود قرار داده بود ناخودآگاه تحت تأثیر فاطمه زهرا بود. وگرنه می بایست به تأسی از اوشین ژاپنی، به خود فروشی روی می آورد!

«مبارزه»(رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام) – سرویس جامعه:

یکی از مشهورترین و در عین حال جنجالی ترین برنامه های تلویزیونی در طول سالهای دهه شصت، سریال «سالهای دور از خانه» بود که البته به نام قهرمان داستان، «اوشین» مشهور شد.[۱] داستان «اوشین» مجموعه‌ای درام است که شخصیت اصلی آن زنی به نام اوشین تانوکورا، در سنین پیری خاطرات زندگی سختش از زمان تولد در خانواده فقیر روستابی و سپس کارگری در منازل تا روزی که صاحب و مالک بزرگترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ژاپن می‌شود، را روایت می‌کند و مشکلات و سختی‌های ژاپن را در زمان جنگ جهانی دوم به تصویر می‌کشد.

این سریال که پخش آن در ایران از سال ۱۳۶۵ شروع شد و نیز سریال مشابه «داستان زندگی» (که با نام قهرمان زن آن هانیکو مشهور شد) داستان رشد و توسعه جامعه سنتی ژاپن در نیمه اول قرن بیستم را بیان می کند که با زلزله، جنگ و نیز تعارضات فرهنگی دو نسل همراه است. به همین جهت سریال اوشین بواسطه شباهت های فرهنگ شرقی با ایران و نیز همذات پنداری مردمی که سختی های دوران جنگ را تحمل می کردند با دوران جنگ جهانی در ژاپن، تأثیر فرهنگی زیادی بر جامعه آن روز ایران بر جا گذاشت و تبدیل به یک مد فرهنگی گردید. به عنوان مثال فروشگاه‌های لباس‌های دست دوم، نام تاناکورا را از نام فامیل اوشین تانوکورا که در سریال صاحب و گرداننده فروشگاه‌های زنجیره‌ای تانوکورا بود، وام گرفته‌اند. اما تأثیرات دیگر این مجموعه زمانی مشخص گردید که یک مصاحبه جنجالی از رادیو، سر و صدای فراوانی به پا کرد.

چندی پس از پخش این سریال، در سالروز تولد فاطمه زهرا(س) و روز زن(هفتم بهمن ماه ۱۳۶۷) برنامه‌ای رادیو با عنوان «سلام، صبح به خیر» پخش شد که از مخاطبین می پرسید: «به نظر شما الگوی امروز زنان ایرانی چه کسی است؟». علی رغم نام بردن اکثر پاسخ دهندگان از فاطمه به عنوان الگو، یکی از مخاطبین از اوشین به عنوان الگویش نام برده و در پاسخ به گوینده که ‌پرسیده بود چرا الگوی شما حضرت زهرا نیست، گفته بود: «حضرت زهرا مال ۱۴۰۰ سال پیش است. ما یک الگوی امروزی می‌خواهیم…»

فردای آن روز روزنامه کیهان این ماجرای بی سابقه را منعکس و به رئیس وقت صدا و سیما (محمد هاشمی برادر آقای هاشمی رفستجامی که به مدت یک دهه ریاست رسانه ملی را بر عهده داشت) اعتراض کرد. محمد هاشمی در گفتگویی که با بهروز افخمی – که در آن زمان مدیر شبکه دوم سیما بود – انجام داده در این باره می گوید: «رادیو به مناسبت شهادت حضرت زهرا(س) یک مصاحبه‌ای داشت. زمانی بود که ما اوشین را پخش می‌کردیم. از دختر خانمی می‌پرسند الگوی شما کیست؟ می‌گوید اوشین. گوینده می‌گوید الگوی شما باید حضرت زهرا(س) باشد چرا اوشین؟ می‌گوید: حضرت زهرا(س) مال ۱۴۰۰ سال پیش است. ما یک الگوی امروزی می‌خواهیم… برنامه زنده بود و آقای جعفری جلوه که در رادیو بود آن را پخش کرده بود.»

حضرت امام(ره) هم پس از اطلاع از این رخداد موهن، طی پیامی رسمی و علنی به شدت محمد هاشمی (رئیس وقت صدا و سیما) را مورد عتاب قرار داده و فرمودند:

«آقای محمد هاشمی

مدیرعامل صدا و سیمای جمهوری اسلامی

با کمال تأسف و تأثر روز گذشته (روز شنبه ۸ بهمن) از صدای جمهوری اسلامی مطلبی در مورد الگوی زن پخش گردیده است که انسان شرم دارد بازگو نماید. فردی که این مطلب را پخش کرده است تعزیر و اخراج می‌گردد و دست‌اندرکاران آن تعزیر خواهند شد. در صورتی که ثابت شود قصد توهین درکار بوده است، بلاشک فرد توهین‌کننده محکوم به اعدام است. اگر بار دیگر از این گونه قضایا تکرار گردد، موجب تنبیه و توبیخ و مجازات شدید و جدی مسئولین بالای صدا و سیما خواهد شد. البته در تمامی زمینه‌ها قوه قضاییه اقدام می‌نماید.» (صحیفه نور، ج ۲۱، ص ۷۶)

در نتیجه چهار تن از دست‌اندرکاران آن برنامه از جمله مدیر گروه معارف، سردبیر برنامه‌های ویژه عقیدتی سیاسی، مسئول نظارت بر برنامه به ۴ سال حبس تعزیری و ۴۰ ضربه شلاق محکوم شدند که البته بعدها با پادرمیانی رئیس سازمان و توضیحات وی مبنی بر اینکه این اشتباه سهوی بوده است، امام(ره) دستور عفو متهمان را صادر نمودند. آقای هاشمی در این باره توضیح می دهد: «امام به آقای میرعماد دادستان عمومی دستور دادند که موضوع را بررسی کنند و اگر این برنامه با قصد پخش شده، افراد را اعدام کنند. چون توهین به حضرت زهرا(س) بود. آقای میرعماد احکامی صادر کرد. شش هفت نفر محکوم شدند. از ۵سال انفصال تا شلاق. اما حکم اعدام به کسی ندادند. من به میرعماد زنگ زدم سراغ بچه‌ها را گرفتم. گفت دفتر من هستند و می‌خواهم بفرستم زندان قصر. گفتم نفرست تا من خبر دهم. نامه‌ای نوشتم به امام و… میرعماد زنگ زد و گفت دیگر نمی‌توانم نگه‌شان دارم. فرستادشان زندان قصر. من زنگ زدم به مدیر زندان و گفتم داخل بند نفرستنشان و سرشان را هم نتراشند. رفتم خدمت امام و گفتم من مقصرم. من مسئول صداوسیما هستم اگر اینها را مجازات کنید دیگر در صداوسیما سنگ روی سنگ بند نمی‌شود و من نمی‌توانم آنجا را اداره کنم. خواهش می‌کنم شما مرا مجازات کنید. امام گفت بنویس، من آنها را عفو می‌کنم. گفتم نوشتم. نامه را خدمت امام دادم. همانجا به آقای موسوی اردبیلی نوشتند که من اینها را عفو کردم. شما آنها را رها کنید. خودم غذا گرفتم و رفتم زندان…» [۲]

با اثبات سهوی بوده این اشتباه، حکم ارتداد عوامل توسط امام(ره) منقضی شد، چراکه ایشان در بیان خود مجازات را اولاً به شرط اثبات قصد توهین بودن دانسته و در مرحله بعد شرط انجام از روی عمد را در این ماجرا دخیل دانسته و از قوه قضاییه خواسته بودند که ابعاد ماجرا را بررسی و حکم قانونی را صادر نماید. در هر حال بررسی‌های قوه‌قضائیه نتوانست عمد بودن را در این خصوص ثابت کند از این رو حکم مجازات ارتداد برای هیچ یک از متهمان این مسئله صادر نشد.

اما نکته مهمی که در طول ۲۵ سال از زمان وقوع این ماجرا تحت الشعاع ابعاد فقهی ماجرا قرار گرفته و کمتر کسی به آن توجه می کند، ارزیابی ماجرا از منظر فرهنگی و اجتماعی است. اینکه چرا یک زن ایرانی باید از یک زن خارجی و البته داستانی، به عنوان الگوی خود سخن بگوید و اینکه آیا اساسا چنین الگویی – حتی در صورت عدم مقایسه با حضرت زهرا(س) و توهین به ساحت ایشان – قابل پذیرش است؟

نکته ای که آن خانم مصاحبه شونده نمی دانست و در طول این سالها هم کسی به آن توجه نکرده؛ اینست که اوشینی که تلویزیون ایران نشان داد با اوشین واقعی بسیار متفاوت بوده است. اوشین در اواخر داستان سریال اصلی در نقش یک «گیشا» به شغل فحشا روی می آورد و از طریق تن فروشی ارتزاق می کند، اما اوشینی که تلویزیون ایران نشان داد تحت تأثیر ارزشهای جامعه دینی ایران، بالکل دستکاری شده بود تا جایی که در پایان سریال، اوشین به یک زن قهرمان، پاکیزه و خانواده دوست بدل می شد! اما مگر ارزش های جامعه دینی ایران بر اساس الگوی حضرت زهرا(س) ساخته نشده اند؟ پس حتی همان خانم مصاحبه شونده ای هم که اوشین را الگوی خود قرار داده بود ناخودآگاه تحت تأثیر فاطمه زهرا بود. وگرنه می بایست به تأسی از اوشین ژاپنی، به خودفروشی روی می آورد!

شاید اگر گوینده به جای تعجبی و پرسش از خانم مصاحبه شونده، اشاره ای تلویحی به این مسئله می کرد، او هم حرفش را پس می گرفت. هرچه باشد هیچکس یک زن تن فروش را الگوی خود قرار نمی دهد.