نگاهی دوباره: بازخوانی اندیشه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی شهید بهشتی

این مجموعه که به تازگی از سوی انتشارات دانشگاه مفید منتشر شده، در سه بخش تنظیم یافته است. بخش اول شامل پیام حضرات آیات موسوی اردبیلی و هاشمی رفسنجانی به مناسبت برگزاری همایش به انضمام متن دو سخنرانی علمی از آقایان آیت الله دکتر سیدمصطفی محقق داماد و حجت الاسلام والمسلمین معادیخواه.

آیت الله محقق داماد ضمن تشریح ویژگی های علمی و اخلاقی حوزه های علمیه قم در دوره آیت الله العظمی بروجردی به مصادیق آن اشاره می نماید. این مصادیق شامل جدیت و نشاط علمی طلاب و استادان در علم آموزی، برخورداری از یک مکتب فقهی منسجم، توجه به سایر حوزه های اسلامی، رصد تحولات جدید فرهنگی و تلاش برای پاسخگویی به نیازهای روز اجتماع می باشند.

حجت الاسلام والمسلمین معادیخواه نیز ضمن گفتارنوشته ای علمی با عنوان «اندیشه و بیان شهید بهشتی از نگاهی دیگر» ابتدا به ترسیم فضای فکری و فرهنگی جامعه در سال های دهه ۵۰ پرداخته، آنگاه با بیان دیدگاه های شهید بهشتی و توان و درک ایشان در شناخت ضرورت ها و قدرت پاسخگویی بدان ها را با ذکر مثال های متعدد نشان می دهد.

فصل دوم متشکل از ۱۴ مقاله اجتماعی – سیاسی با مقاله دکتر مجتبی امیری با عنوان «شهید بهشتی، عقلانیت و الهیات رهایی بخش» آغاز می شود. مولف در مقاله خود ضمن طرح نگرانی ها و دلمشغولی های شهید بهشتی در ارتباط با آسیب هایی که اجتماع مسلمانان را تهدید می کند، به نقل از ایشان رفع آسیب ها را در پایبندی به اصولی همچون اصل آزادی انسان می شناساند. مقاله بعدی مطلبی به قلم سید علیرضا حسینی بهشتی است که دیدگاه شهید بهشتی در ارتباط با لیبرالیسم را دستمایه قرار داده و به شرح و ارزیابی نقد آیت الله دکتر بهشتی بر بی توجهی لیبرالیسم کلاسیک به لزوم سازگاری آزادی و عدالت پرداخته است.

«قلمرو اجبار در حکومت اسلامی» عنوان مقاله پژوهشی دیگری است به قلم حجت الاسلام والمسلمین سروش محلاتی. در این نوشتار براساس مبانی کلامی شیعه که «تکلیف» را برمبنای قاعده «لطف» مبتنی بر اراده آزاد انسان می داند، در دفاع از اختیار انسان و این که نمی توان انسان را با زور وادار به انجام وظیفه کرد مگر در صورتی که زندگی جمعی اقتضا کند، مطالب و حقایقی با استفاده از دیدگاه های شهید بهشتی مطرح شده است. حجت الاسلام والمسلمین دکتر فیرحی با طرح و ارزیابی نظریه «امت و امامت» و برخی نظرگاه های حول و حوش آن در اندیشه شهید بهشتی، منعکس در قانون اساسی، تلاش نموده تفسیر شهید بهشتی در ارتباط با این گونه مفاهیم را به دست دهد و نسبت رهبری با ولایت فقیه را با حاکمیت ملی، قانون اساسی، احزاب، آزادی و حق انتخاب انسان مورد بررسی قرار دهد.

سایر مقالات بخش دوم کتاب است. بخش سوم شامل ۶ مقاله تحقیقی پیرامون نظرگاه های اقتصادی شهید آیت الله دکتر بهشتی است که به بررسی و تحلیل ماهیت پول و رابطه آن با ربا، نظریه عدالت اقتصادی، کار و فعالیت مولد می پردازد و مولفه های اصلی نظام اقتصادی اسلامی و بانکداری اسلامی را از دیدگاه شهید بهشتی به نظاره می نشیند. بخش چهارم به میزگردی با عنوان خطوط کلی روش شناسی شهید بهشتی با محوریت دکتر فرشاد مومنی اختصاص دارد که ضمن آن، به مولفه های اصلی در روش شناسی شهید بهشتی اشاره می شود.

منبع: بنیاد نشر و آثار و اندیشه‌های شهید آیت الله دکتر بهشتی

:::::

مطالب مرتبط:

• نگاهی به آراء اقتصادی شهید بهشتی
• سایت نشر اندیشه های شهید بهشتی همچنان فیلتر است
• در اندیشه شهید بهشتی «اعتدال» حرف اول را می زد
• آزادی سیاسی در اندیشه آیت الله مطهری و بهشتی
• راه نجات؛ بازگشت به اندیشه شهید بهشتی