قدرت‌طلبی شرایط مسئولیت را از دست‌اندرکاران جامعه می‌گیرد

سید هادی خامنه‌ای به فرمایش امام علی(ع) درباره جنگ نکردن مسلمانان با خوارج پس از مرگ ایشان اشاره کرد و افزود: امیرالمؤمنین در سخنی خطاب به مسلمانان گفتند پس از من خوارج را نکشید چرا که آنها عده ای خطاکار هستند، طالب حق بوده‌اند، به اشتباه افتاده‌اند ولی این دسته از مردم با کسانی که آگاهانه راه باطل را دنبال می‌کنند؛ متفاوتند.

وی به تفسیر خود از این جمله اشاره کرد و گفت: اعمال و رفتار معصوم با فرمایشات معصوم تفاوت عمده دارد. ما در استفاده از الفاظ پیشوایان می‌‌توانیم با دقت و با توجه به عباراتی که در روایت‌ها و تفسیرها وجود دارد منظور امام را با زحمت و دشواری بسیار دریابیم اما دریافت منظور اصلی اعمال و رفتار پیشوایان به این آسانی نیست.

دبیرکل مجمع نیروهای خط امام ادامه داد: برخوردی که یک امام و پیشوای بزرگ با مسله مهم سیاسی، اجتماعی، نظامی، امنیتی و اخلاقی ناشی از عوامل و علل گوناگونی است که ما نمی‌توانیم همه آن‌ها را دریابیم. یک عمل تحت تأثیر شرایط و اقتضائات گوناگونی است که توجه به آن‌ها ممکن نیست.

خامنه‌ای ضمن اشاره به تفاوت ادله لفظی و عملی در علم اصول اظهار داشت: استفاده از ادله لفظی میسر است، چرا که به کمک ظواهر کلمات می‌توان به سخنان معصوم عمل کرد. اما در ادله عملی این‌گونه نیست و باید تنها به آن مقداری عمل کنیم که یقین داریم منظور پیشوا را دربر دارد. ظاهر عمل برای ما تمام منظور و اهداف امام را بیان نمی‌کند، هر چند برای خود او این اهداف روشن است.

وی با ذکر این نکته که پای تفسیرها و تأویل‌ها از همین جا گشوده می‌شود، گفت: در متون معتبر و مقدس کار تأویل و تفسیر در شرایط گوناگون آغاز شده و عده‌ای به سمت افراط و عده‌ای دیگر به سمت تفریط رفته‌اند. مسئله‌ای به نام هرمنوتیک نیز از اینجا پیدا شده که جد امجد آن همان تفسیر ها و تأویل‌های ماست که به شیوه های امروزی تبدیل به هرمنوتیک، آن هم به صورت افراطی شده است.

خامنه‌ای ادامه داد: نکته مقابل آن نیز برخورد و تفسیر کسانی است که به کلی معوج و منحرف از نظر صاحب متن تفسیرهایی را ارائه می‌دهند. دیشب نیز اشاره‌ای به تفسیر خودخواسته از سخنان امام خمینی درباره دموکراسی داشتم و بیان کردم که شخصی گفته است امام جمهوریت و آرای مردم را در باطن قبول نداشت و تنها حفظ ظاهر می‌کرد.

دبیرکل مجمع نیروهای خط امام درباره مشکلات مربوط به استنباط از متون دینی به خصوص متون مقدس در دنیای امروز تصریح کرد: یکی از این مسائل نظریه‌ای به نام مرگ مؤلف است. این نظریه که بیشتر در اروپا طرفدار دارد حرف با مزه‌ای می‌زند به این معنی که برای فهم یک متن نیازی به پرسیدن منظور مؤلف نداریم. ما ولو اینکه مؤلف کنار دستمان نشسته باشد متن را می‌خوانیم و آن را همان‌طور که دل‌مان می‌خواهد تفسیر می‌کنیم. یعنی فرض می‌کنیم که مؤلف مرده است.

خامنه‌ای ادامه داد: این تز امروز طرفدارانی نیز پیدا کرده است و عده ای از مقلدین در جامعه ما نیز از آن تقلید می کنند. البته من چندان به این تز خوش بین نیستم و معتقدم کسانی که آن را در جامعه ما مطرح کرده اند اهداف خاصی را دنبال می کنند.

وی ضمن بازگشت به توصیه امیرالمومنین(ع) به مسلمانان درباره خوارج اظهار کرد: یکی از مستمعین سخنرانی دیشب این اشکال را وارد کردند که شاید این سخن امام علی (ع) برای این بیان شده که بسیاری از خوارج مرده باشند و ارزشی برای مقابله نداشته اند.

سید هادی خامنه ای در پاسخ به این اشکال توضیح داد: اولا خود حضرت علی (ع) علت این سخن را در همان جمله برای ما بیان کرده اند و آن به این ترتیب است که کسی که دنبال حق است اما خطا می کند با کسی که از اول دنبال باطل است فرق دارد. بنابراین خوارج جزو دسته اول هستند پس نباید زیادی آنها را تعقیب کنیم.

وی پاسخ دیگر خود را در قالب تبدیل خوارج به یک جریان فکری دانست و افزود: درست است که عده زیادی از خوارج کشته شده اند اما خوارج تبدیل به جریان شده اند. در واقع جریان های انحرافی در جامعه می مانند و ماندگارند، ولو اندکی از مردم را به خود جذب کنند.

خامنه ای ادامه داد: فرقه وهابیت حدود یک قرن کمتر است که به وجود آمده و باعث شده که گروه های مختلفی با نام های مختلف پیدا شوند که همگی از یک آبشخور تغذیه می کنند. القاعده و طالبان و … فرقی ندارند و تردیدی نیست که ملاک و معیار همه آنها معرفی اسلام به صورت زشت و موهن و ضربه زدن به دین است.

وی گفت: چنین انحراف خطرناکی از جریان هایی که از ابتدا در آنها انحراف وجود داشته است بسیار آسان تر است تا جریان های دیگر مثل شیعه. می بینیم که تاکنون در میان شیعیان چنین انحرافی به وجود نیامده است. اگرچه گروه های انحرافی ای وابسته به تشیع نیز وجود دارند اما به اینجا نرسیده اند.

دبیرکل مجمع نیروهای خط امام پاسخ سوم را در فرق بین ادله لفظی و عملی دانست و گفت: تناقضی میان این سخن که اسوه ها باید مورد پشتیبانی پیروان خود قرار گیرند اما به بخشی از سخنان آنها بی گدار نمی توان به آب زد. باید فلسفه های زمینه ساز را فهمید و سپس عمل کرد.

وی در ادامه مثال شب گذشته خود را تکرار و تصریح کرد: کسانی که می خواهند خشونت را در اسلام نهادینه نشان دهند، می گویند پیامبر (ص) در جریان یهود بنی قریظه  همه را یکی یکی خواست و سر برید. در حالی که حتی اگر این قول درست باشد باید چند و چون آن مورد بررسی و تفسیر قرار گیرد.

خامنه‌ای ادامه داد: البته جهت آرامش خاطر عزیزان عرض کنم که سید جعفر شهیدی این مسئله را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که چنین اتفاقی رخ نداده است. قطعا هم همین طور است. رحمت خداوند نیز که خدای پیامبر و همگان است بر غضب او پیشی می‌گیرد.

وی ادامه داد: در شرایطی که عده‌ای می‌خواهند این‌گونه خشونت را در اسلام نهادینه کنند چگونه می‌توانیم خودمان را از این اتهام که اسلام ریشه تروریسم است رها کنیم؟ در چنین شرایطی چطور می‌توانیم خودمان را از این اتهام تبرئه کنیم. متأسفانه این اعتقاد در محافل دانشگاهی رواج دارد. ما باید سال‌ها تلاش کنیم و کتاب‌ها بنویسیم تا این اتهام به ظاهر کوچک را از ذهن جهانیان بیرون کنیم.

خامنه‌ای ادامه داد: به یاد داشته باشیم که عملکرد پیشوایان در یک واقعه خاص معلول ده‌ها علت و دلیل است که نه مردم عادی می‌توانند آنان را به عینه  درک کنند و نه پیشوایان می‌توانستند تفسیر سخنان خود و تمامی دلایل را برای پیروان بیان کنند. برای مثال، در یک مسئله سیاسی که فرصت‌ها برای تصمیم‌گیری محدود است و باید هر چه زودتر اقدامی صورت گیرد، وقتی پیشوا دستور می‌دهد همه باید اطاعت کنند. فرصتی برای توضیح به یک یک افراد وجود ندارد.

وی این رسم و رسوم را جهانی دانست و اظهار داشت: در نظام آمر و مأمور رئیس و مرئوس که دستورات صادر می‌شود پایین دست نمی‌تواند در دستورات آنی توضیح بخواهد. بنابراین باید مراقب باشیم که نمی‌توانیم ظاهر عمل پیشوایان را مدنظر قرار دهیم و طبق آن عمل کنیم، بلکه باید همان‌طور که اصولیان می‌گویند به قدر متقن به عمل پیشوایان استناد کنیم.

سید هادی خامنه‌ای در خصوص اطاعت بی‌چون و چرا توضیح داد: ممکن است این سؤال پیش آید که شما به اطاعت بی‌چون و چرا اشاره کرده‌اید، در حالی که برخی در این نوع اطاعت تشکیک می‌کنند. من باید توضیح بدهم فرمانده و فرمان‌بر در مسائل مختلف نسبی است. در جایی که پیشوا و امام معصوم دستور می‌دهد، دستور او یک حکم عام و برای تمام زندگی است، اما دستوری که دیگران می‌دهند در محدوده تخصصی خود آن‌ها مطاع است.

دبیرکل مجمع نیروهای خط امام درباره آفت‌های تحلیل و تفسیر بدون ملاحظات جانبی گفت: گاهی وقتی موضوع تفسیر می‌شود و تفسیر دست به دست می‌شود از جایی سردر می‌آورد که شباهتی به اصل ندارد. به قول شاعر «بس که ببستند به او برگ و ساز/ گر تو ببینیش نشناسیش باز». همین اتفاق برای اسلام در زمان ظهور آقا امام زمان نیز خواهد افتاد. گفته‌اند زمانی که ایشان ظهور می‌کند دین تازه‌ای را به بشریت معرفی می‌کند. دینی که ایشان معرفی می‌کند همان اسلام است، اما آن‌قدر با اسلام رایج تفاوت دارد که مردم تصور می‌کنند دین تازه‌ای است.

وی در پایان‌بندی سخنان خود گفت: در مناسبت‌های این چنینی باید مراقب باشیم به فضائل اهل بیت(ع) و به ایجابیات آن‌ها بپردازیم. کشیدن بحث‌ها درباره ائمه(ع) به ظلم‌ها برای جوابگویی به حقی که ائمه بر گردن ما و شما دارند کفایت نمی‌کند. در این ایام کمتر شنیده‌ام کسی فضائل حضرت زهرا(س) را که می‌تواند برای ما درس باشد بیان کرده باشد. از این جهت این کار ما ظلمی است که به ائمه می‌شود.

خامنه‌ای ادامه داد: انحراف در برخورد با فضائل و مسائل ائمه یکی به این صورت است که اصل آن را منکر شویم و دیگری هم این است که در بیان آنها غلو کنیم و ائمه را در حد خداوند بالا ببریم. ما باید اندازه نگه داریم و چیزی که مربوط به عرصه‌های ربوبیت است به ائمه نسبت ندهیم. بگذریم از برخی عوام الناس که حضرت علی‌(ع) را «الله» می‌دانند.

وی در ادامه به صداقت ائمه اشاره کرد و افزود: یکی از فضائل ائمه صداقت و پرهیز از دروغ است. صداقت نیز دارای دو معنی است. یکی به معنی راست کرداری و راست گفتاری است و دیگری به معنای ایستادگی و استقامت در مقاصد است. یکی از معانی صداقت در مورد کسی به کار می‌ود که پای حرف خود می‌ایستد.

دبیرکل مجمع نیروهای خط امام با طرح این پرسش که چقدر دروغ در جامعه ما رواج پیدا کرده است اظهار داشت: اکنون زمان آن رسیده که به این بپردازیم که چرا دروغ در جامعه اسلامی ما رواج پیدا کرده است. باید ببینیم دروغ تا چه حد در ابعاد مختلف زندگی ما رسوخ کرده است. تهمت یکی از انواع دروغ است که الی ماشاءالله در جامعه ما رواج پیدا کرده است و همین طور تملق و غلو در تمجید و تعریف از دیگران.

وی در مذمت دروغ به روایتی از امام صادق‌(ع) به این مضمون اشاره کرد: روایت است که از امام پرسیدند آیا مؤمن ممکن است دزدی کند؟ فرمودند بله. پرسید آیا مؤمن شراب می‌خورد؟ پاسخ دادند بله. پرسید آیا مؤمن دروغ می‌گوید؟ حضرت برافروخته شدند و فرمودند خیر. امکان ندارد کسی ایمان داشته باشد و دروغ بگوید. چراکه دروغ ریشه همه معاصی است، وقتی دروغ روا باشد همه چیز رواست.

سید هادی خامنه‌ای ادامه داد: حضرت فاطمه زهرا‌(س) قربانی دروغ‌ها و تهمت‌ها شد. ما مدافع فاطمه زهرا هستیم اما از همان ابزاری استفاده می‌کنیم که دشمنان زهرا‌(س) استفاده کردند و توقع داریم دنیا حرف‌های ما را قبول کند.

وی گفت: انصافا ما در سیره‌شناسی اهل بیت و چگونگی استفاده از سیره ائمه مشکل داریم. چگونه می‌توانیم سخنی را از سخنان ائمه استخراج کنیم که امروز برای ما الگوی عملی باشد نه تعارف. ریشه این امر این است که یا محققان کار نکرده‌اند یا مسئولان به سیره ائمه عمل نکرده‌اند. تاکنون هیچ کدام از مسئولان ما آمده‌اند از دروغ به عنوان مشکل اساسی جامعه سخن بگویند؟

خامنه‌ای یکی دیگر از موارد سیره ائمه را دوری مسئولان جامعه از هوا و هوس دانست و گفت: در این صورت است که عوام از پیشوایان تقلید می‌کنند. در حالی که ما اینها را نادیده گرفته‌ایم و از آن‌ها رد شده‌ایم. ارزش‌های اسلامی همان اخلاق اسلامی است و در رأس اخلاق اسلامی، صداقت است. بر خلاف تصور نماز و روزه ارزش های اسلامی نیستند، ارزش‌های اسلامی که با از بین رفتن آن‌ها اسلام افول می‌کند، اخلاقیات و در رأس آن‌ها صداقت است.

وی گفت: وقتی دوری از هوا نباشد، حس قدرت طلبی، محبوبیت طلبی و حب مال هجوم می آورد و شرایط و معیارهای مسئولیت را در جامعه اسلامی از ما می گیرد و چنین افرادی نمی توانند مسئولیت داشته باشند. اینها سیره علوی است. این همان گیر اساسی ای است که طبق روایت تا ابد گریبان گیر بشریت است. طبق روایت انسان ها پیر می شوند اما هرچه پیرتر می شوند دو خصیصه در آنها جوان تر می شود، یکی پیروی از هوای نفس و دیگری آرزوها و اهداف دور و دراز که جنبه اسلامی ندارد.

خامنه ای در پایان گفت: این چیزها سیره عملی ائمه است که باید مورد بررسی قرار گیرد. من کمتر دیده ام درباره این مسائل در مجالس روضه خوانی صحبت شود. بیشتر درباره مسائل اختلافی سخن گفته اند. البته بحث های اصلی کلامی در جای خود محفوظ است اما ما برای اینکه بتوانیم جایگاه امامت را در جامعه تثبیت کنیم بایستی این تعلیمات را برای مردم و برای مخالفین بیان کنیم. در این صورت است که می توانیم انتظار داشته باشیم که روزی در میان فرق گوناگون اسلامی کسی با امامت مخالفت نمی کند.

منبع: جماران

::::

مطالب مرتبط:

• عارف مسئولیت تاریخی جریان اصلاح طلبی در قبال مردم ،دولت و مجلس را بازگو می‌کند
• آفت جنبش دانشجویی، تقلیل قدرت اجتماعی به قدرت سیاسی بود
• کسی سراغی از «بلده» نمی‌گیرد
• خطبه سیدالشهدا در منا: تبیین مسئولیت مردم و علما در قبال مفاسد
• عارف:احیای انجمن های اسلامی در دانشگاهها در دستور کار قرار گیرد