۱۱:۴۹ - ۱۳۹۳/۰۸/۲۰ گفت وگو با دکتر محمد خوشچهره :

خوش‌چهره: احمدی نژاد بازی خطرناکی با اقتصاد ایران کرد

اگر در طول 8 سال پیش، دولت قبل فقط مقداری در هزینه دریافتی های نفتی رفتار عقلایی نشان می داد ما هم اکنون شاهد بحران های اقتصادی موجود نبودیم و از دلارهای نفتی که رقمی افسانه ای و در حدود 700 میلیارد دلار بود، بهره هایی بیش از این می بردیم .

مبارزه(رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام):

برخی از مشکلات ما از این جهت بوده که چون دولت از جریان سیاسی خودی بوده نسبت به سیاست های اشتباه آن اغماض شده و نادیده گرفته شده است یا اینکه نظریه مثبتی از سوی رقیب سیاسی مطرح شده اما چون رقیب بوده برای آن اهمیتی قائل نشده اند.

 

«احمدی نژاد بازی خطرناکی با اقتصاد ایران کرد». این جمله کلیدی گفت وگوی ما با دکتر محمد خوش چهره، اقتصاددان برجسته کشور بود. خوش چهره اما به این جمله بسنده نکرد و با هشدار به دولت آقای روحانی عنوان کرد: «دولت یازدهم حق اشتباه و تکرار اشتباهات گذشته را ندارد».

 

خوش چهره در گفت وگو با آرمان درباره اینکه برخی وی را از حامیان احمدی نژاد می دانستند نیز توضیح داد: «به صرف اینکه بنده در یک مناظره تلویزیونی به نیابت از احمدی نژاد شرکت کردم، نمی توان بنده را از حامیان ایشان خطاب کرد.ما زمانی که احمدی نژاد عنوان می کرد قصد دارد ارزش ها و آرمان های انقلاب را پیگیری کند، از وی حمایت کردیم اما زمانی که متوجه شدیم در عمل درجهت خلاف شعارهای خود پیش می رود، در اوج دوستی از او جدا شدیم». در ادامه ماحصل گفت وگوی آرمان با دکتر محمد خوش چهره را از نظر می گذرانید.

 

شما یکی از حامیان احمدی نژاد بودید؛ چه شد که پس از مدتی منتقد سیاست های اقتصادی وی شدید؟

 

بنده به نیابت از آقای احمدی نژاد در یک مناظره و در مقابل آقای نوبخت که نماینده اقتصادی آقای هاشمی در انتخابات سال۸۴ بودند شرکت کردم که این مناظره بسیار سروصدا کرد و با واکنش های مختلفی روبه رو شد. من از ابتدا حامی آقای احمدی نژاد نبودم و صرف اینکه در یک مناظره شرکت کرده باشم دلیلی بر اینکه حامی ایشان بوده ام نیست. ما از گفتمان و آرمان های انقلاب که در سخنان آقای احمدی نژاد مطرح می شد حمایت می کردیم اما هنگامی که درعمل خلاف آن را مشاهده کردیم در همان ابتدا و در اوج دوستی از هم جدا شدیم. در مجلس هفتم هم که حضور داشتیم نسبت به سیاست هایی که گمان می کردیم اشتباه است و دولت نباید آن سیاست ها را اعمال کند هشدار می دادیم که برخی، این هشدارها را به انتقاد تعبیر می کردند. متاسفانه پس از مدتی هم مشخص شد که پیش بینی های ما درست از آب درآمده و دولت آقای احمدی نژاد مسیر درستی را در زمینه اقتصادی دنبال نمی کند.

 

ما در آن زمان عنوان می کردیم که طرح های زودبازده چالش جدی برای منافع ملی به وجود خواهد آورد. دلیل سخن ما هم این بود که طرح های زودبازده بحران پولی، مشکلات مسکن، مشکلات ارزی و سیاست های ناکارآمد در بخش تولید به وجود می آورد. احمدی نژاد با دنبال کردن این سیاست ها بازی خطرناکی با اقتصاد ایران کرد. اگر کسی به زمان هشدارهای ما توجه کند مشخص می شود که ما پیش از اینکه اقتصاد کشور به این مشکلات دچار شود با صراحت و بی پرده نسبت به این وضعیت هشدار داده بودیم. من معتقدم مسئولان دولت های نهم و دهم هم اکنون نسبت به سیاست ها اقتصادی خود باید به مردم و نظام پاسخگو باشند. خیلی از تصمیمات مهم اقتصادی کشور در آن زمان مبتنی بر باورها و سلایق شخصی و به خصوص سلایق شخص رئیس جمهور بوده است.

 

این درحالی است که امروزه در بحث مدیریت مدرن بر این نکته تأکید می شود که ایده و سلیقه شخصی می تواند در قامت نظریه در فضای آکادمیک قابل طرح و بررسی باشد اما در فضای تصمیم گیری آن هم به شکل کلان جایگاهی ندارد. یک ایده و باور فردی حتما باید در یک فضای کارشناسی قرار بگیرد تا محک خورده، سنجیده شود و مورد قضاوت قرار گیرد. این درحالی است که اگر این مراحل هم طی شده است همچنان نباید عملیاتی شود و بلکه باید در تقابل با نظریه های رقیب تحلیل و بررسی و درنهایت بهترین تصمیم اتخاذ و سپس عملیاتی شود. من این مشکل را در دولت آقای روحانی هم مشاهده می کنم. دولت یازدهم هم به رغم تسلط وزیر اقتصاد به مباحث اقتصادی که در نوع خود قابل تقدیر است نسبت به نظریه های رقیب توجه زیادی از خود نشان نمی دهد.

 

دولت های نهم و دهم در این زمینه مشکلات زیادی داشت و نسبت به نظریه های رقیب بی توجه بود و ما این مسائل را در آن زمان هشدار می دادیم. باید ملاحظات سیاسی را در این زمینه کنار بگذاریم چون من معتقدم که تمامی مشکلات کشور از ملاحظات جریانی و نگاه سیاسی به مسائل کشور است. برخی از مشکلات ما از این جهت بوده که چون دولت از جریان سیاسی خودی بوده نسبت به سیاست های اشتباه آن اغماض شده و نادیده گرفته شده است یا اینکه نظریه مثبتی از سوی رقیب سیاسی مطرح شده اما چون رقیب بوده برای آن اهمیتی قائل نشده اند. ما زمانی که در مجلس هفتم و در فراکسیون اصولگرایان مستقل حضور داشتیم معتقد بودیم نظر اقلیت مجلس هم اگر به سود منافع ملی است باید موردنظر قرار بگیرد.

 

برخی از دوستان اصولگرای ما این مساله را برنمی تابیدند و عنوان می کردند که نباید نسبت به جریان رقیب عنایت ویژه صورت بگیرد. متأسفانه این فضا هنوز شکسته نشده است. متأسفانه هم اکنون با وجود اینکه دولت تغییر کرده و فضای جدیدی بر مدیریت اجرایی کشور حکمفرما شده هنوز هم این فضا تغییر نکرده و برخی همچنان ملاحظات سیاسی را بر منافع ملی ترجیح می دهند. در مجلس هفتم، بنده، دکتر سبحانی، دکتر افروغ و دکتر توکلی بر این مسائل تاکید می کردیم.

 

انحراف از مسیر صحیح اقتصادی از چه زمانی در دولت احمدی نژاد اتفاق افتاد؟ چرا در پایان دولت های نهم و دهم کشور با یک اقتصاد آشفته مواجه شود؟ ریشه انحرافات اقتصادی در کجا بود؟

 

بنده معتقدم که ما پیش از آنکه عنوان کنیم ریشه انحرافات اقتصادی توسط چه کسی و در زمان کدام دولت صورت گرفته است باید به صورت ریشه ای و تطبیقی به مساله اقتصاد کشور نگاه کنیم.اینکه یک نفر تمام مشکلات اقتصادی را به گردن دولت سازندگی، دولت اصلاحات یا دولت آقای احمدی نژاد بیندازد از نظر آکادمیک قابل اعتنا و پسندیده نیست.این نوعی ورود سیاسی و نگاه سیاسی به اقتصاد است که به هر حال با توجه به منافع جریانی و جناحی از سوی افراد مختلف برای رسیدن به مقصود جناحی عنوان می شود. ما باید با نگاه کارشناسی و به صورت عمیق به مسئله نگاه کنیم.

 

از ابتدای انقلاب کشور ما ارزش ها و آرمان هایی برای خود در نظر گرفته بود که پس از جنگ تحمیلی این ارزش ها و آرمان ها شکل جدی تری به خود گرفت.دراین دوران فراز و نشیب های مختلفی در امر تصمیم گیری درکشور مشاهده می شد. از نظر سیاسی هم اشخاص مختلف با توجه به سلایق سیاسی خود یکی از این دوران ها را به دیگری ترجیح می دهند و عنوان می کنند که کشور در این دوران نسبت به دولت های دیگر عملکرد بهتری داشته است.بنده تلاش می کنم چنین دیدگاهی نداشته باشم و هیچ گاه ملاحظات سیاسی را در نگاه کارشناسی خود دخیل ندانسته ام. بنده معتقدم بسیاری از دولت های پس از انقلاب به رغم سلایق، جهت گیری ها و تابلوهای سیاسی خود در حوزه های اقتصادی عملکرد نزدیک و مشابهی نسبت به یکدیگر داشته اند. در واقع دولت ها در ایران در سخن و تئوری به شکل سیاسی عمل می کردند اما درعمل درحوزه اقتصادی به دلایل ریشه ای عملکردی شبیه به هم داشته اند. به همین دلیل هر دولت وامدار مشکلات اقتصادی دولت قبل از خود بوده که درنهایت باعث شده اقتصاد کشور به این نقطه برسد.

 

اگر ما به این نکات توجه نکنیم پس از پایان دولت یازدهم هم دوباره با همین وضعیت مواجه خواهیم شد. یکی از عوامل این است که سلایق شخصی اساس تصمیم گیری دولتمردان شده است. دولت سازندگی یکی از دولت هایی بود که عملکرد خوبی در زمینه ساخت وساز و آبادانی کشور داشت اما زمانی که ما در مجلس هفتم حضور داشتیم به دلیل اینکه این دولت ۱۷هزار پروژه ناتمام از خود برجای گذاشته بود و این پروژه های ناتمام در سیستم سیاسی کشور اختلال به وجود آورده بود مورد غضب برخی از سیاسیون قرار گرفته بود، به شکلی که اقدامات مثبت این دولت هم نادیده گرفته می شد.عامل مهم بعدی وابستگی تمامی این دولت ها به نفت بوده است. این وابستگی در تمامی دولت ها وجود داشته است و تمامی دولت ها عمده منابع مالی خود را از نفت اخذ می کرده اند. این وضعیت باعث شد که ما در دوران احمدی نژاد با بالاترین رکورد درآمد نفتی تاریخ خود مواجه شویم که همین درآمد بالا از نفت هم باعث شد که تحریم های کشورهای غربی بر اقتصاد کشور تأثیر بگذارد. متأسفانه کسی این وابستگی به نفت را در تحلیل رفتارهای دولت های پس از انقلاب تحلیل و بررسی نکرده است. هم اکنون دولت یازدهم هم با همین مشکل روبه رو است.

 

بیش از ۷۰ درصد بودجه ای که دولت آقای روحانی به مجلس تحویل داده، به نفت وابسته است. به همین دلیل هم سروصدای مجلس نسبت به کاهش قیمت نفت بلند شده و نمایندگان عنوان می کنند که این کاهش قیمت نفت ممکن است سبب اخلال در سیاست های اقتصادی دولت شود.وابستگی ۷۰ درصدی بودجه دولت به نفت، یک بحث چالشی مهم در اقتصاد کشور است. درآمد نفتی دولت های نهم و دهم رقمی افسانه ای در حدود ۷۰۰ میلیارد دلار بوده است که این رقم می توانست بنیان های اقتصادی کشور را تکان بدهد و یک جهش بزرگ اقتصادی در ایران به وجود بیاورد. دولت های نهم و دهم باید تلاش می کردند با توجه به این منابع عظیم مالی تهدید های بیرونی را کاهش بدهند. این درحالی بود که ما بیشترین تهدیدهای بیرونی را دقیقا در همین دو دولت مشاهده کردیم که بیش از همه دولت ها به سعه صدر در عرصه بین المللی نیاز داشت.

 

باید به صورت عمیق و ریشه ای به مسائل اقتصادی نگاه کنیم. هم اکنون عده ای یا در مقابل سیاست های اقتصادی دولت های نهم و دهم سکوت می کنند یا تلاش می کنند آن را توجیه کنند.این عده معتقدند تضعیف عملکرد دولت های نهم و دهم یعنی تضعیف یک جریان و یک جناح. این درحالی است که ما باید فراتر از این مسائل به مشکلات اقتصادی کشور نگاه کنیم. یکی دیگر از شباهت های اقتصادی دولت ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی وجود فساد اقتصادی است. در مجلس ششم فساد اقتصادی شهرام جزایری چیزی در حدود۱۲۰تا۱۳۰میلیارد تومان بود، درحالی که در دولت احمدی نژاد به سه هزار میلیارد رسید. هم اکنون هم بحث فسادهای گسترده تری در کشور مطرح شده است. در نتیجه وابستگی بیش از اندازه به نفت و اساس قرار گرفتن سلایق شخصی در تصمیم گیری های اقتصادی از عوامل مهم فساد اقتصادی در کشور است.د

 

ر شرایط فعلی هم دولت یازدهم وارث بسیاری از مشکلات اقتصادی دولت های گذشته است. رکود بالا، تورم بالا و کاهش ارزش پول ملی که در زمان دولت آقای روحانی اتفاق نیفتاده است. این مشکلات ریشه در گذشته و سیاست های غلط دولت گذشته دارد.اما درباره همین دولتی که وارث مشکلات گذشته است باید با قاطعیت پافشاری کرد که اجازه اشتباه ندارد. دولت آقای روحانی حق ندارد سیاست های اشتباه دولت های قبل را دنبال کند. من معتقدم با وجود اینکه تابلوی دولت تغییر کرده اما برخی سیاست های گذشته همچنان درحال اجرایی شدن است. به عنوان مثال در مناطق آزاد که باید محل تحول و صادرات کشور باشد برای ما تبدیل به محلی شده که عمده واردات ما از همین مناطق آزاد وارد کشور می شود. بنده عضو اتحادیه جهانی مناطق آزاد هستم و از همان ابتدا مخالف ایجاد مناطق آزاد به این شکل در کشور بودم.

 

هم اکنون چین که در حال تبدیل شدن به اقتصاد اول جهانی است تنها سه منطقه آزاد تجاری دارد، انگلستان دارای دو منطقه آزاد است و آلمان تنها یک منطقه آزاد تجاری دارد که شهر هامبورگ است،اما در ایران ۷۴منطقه آزاد تجاری داریم. منطقه آزاد تجاری یعنی منطقه پردازش صادرات، در حالی که این مناطق برای ما عملکرد عکس داشته و محل ورود واردات به کشور بوده است. ما نباید تجربیات شکست خورده گذشته را تکرار کنیم و بلکه باید هرچه سریع تر جلوی سیاست های غلطی که ما را به بیراهه کشانده است بگیریم.بنده به خاطر دارم فضای دولت آقای خاتمی به شکلی بود که رویکرد نقد و انتقاد در کشور نهادینه شده بود و راحت تر و بهتر می شد درباره مسائل مختلف کشور ابراز نظر کرد. حتی در صدا وسیما از سوی دولت برنامه های نقد شفاف و تأثیرگذاری برگزار می شد که درنهایت دولت از نظرات کارشناسی نظریه پردازان استفاده می کرد.

 

ما در نامه ای که به نامه ۹استاد مشهور شد، در زمینه استراتژی های صنعتی دغدغه های خود را به رئیس جمهور وقت آقای خاتمی اعلام کردیم. ایشان این نامه را در هیات دولت مطرح کرده و عنوان کرده بودند که نظرات این دوستان قابل اعتنا و صحیح است و با تصمیم هیات دولت، جلوی آن سیاست غلط را گرفتند و نگذاشتند اجرایی شود. آقای خاتمی با خوشرویی با این انتقاد برخورد کرد. این نوع برخوردها و رفتارها برای کشور ما مهم است و باید به فرهنگ تبدیل شود.یکی دیگر از مشکلات کشور فقدان یک تصمیم گیر نهایی در بن بست های اقتصادی است. در آمریکا به فرض، مشخص کرده اند که حرف آخر را در تصمیم گیری های اقتصادی رئیس خزانه داری این کشور خواهد زد. دولت آقای احمدی نژاد به دفعات با این مشکل مواجه شده بود.

 

برخی نسبت به این مساله در دولت آقای روحانی هم انتقاد دارند و عنوان می کنند به رغم وجود شخصیت های صاحب نظر تأثیرگذار، فقدان یک فرمانده، ژنرال و تصمیم گیر نهایی اقتصادی در دولت تدبیر و امید مشهود است. شما با این نظر موافقید؟

 

بله؛ دولت آقای روحانی هم با این مشکل مواجه شده است. این معضل در اغلب دولت ها وجود داشته است. در دولت های نهم و دهم که به صورت وحشتناکی این مساله وجود داشت. در دولت های نهم و دهم شخص رئیس جمهور بسیاری از تصمیم ها را به تنهایی اتخاذ می کرد. تصمیم گیرنده نهایی مانند رهبر یک ارکستر است که با حرکت دست خود به ارکستر هارمونی و هماهنگی می بخشد. وجود تصمیم گیرنده نهایی در دولت یک بحث است اما بحث مهم تر این است که اگر این رهبر و تصمیم گیرنده شخصیت ضعیفی داشته باشد یا تصمیمات ضعیفی اتخاذ کند در آن صورت مشکل چند برابر خواهد شد. صلاحیت این تصمیم گیرنده در منافع ملی و بازتاب بیرونی آن تاثیرگذار است.این شخص باید مشکلات داخلی و تنگناها را درک کرده باشد، تحریم ها را درک کرده باشد و همچنین نگاه آینده نگر و دوراندیشانه نسبت به مسائل اقتصادی و حتی سیاسی داشته باشد.اگر رهبر ارکستری بیاید و صرفا توجهش به مسائل بیرونی باشد و به درون توجه نکند یاحالت عکس این قضیه رخ بدهد و مسائل داخلی مهم تر از مشکلات بیرونی تلقی شود، در هر دوحالت ارکستر به موفقیت نخواهد رسید.

 

چرا در دولت احمدی نژاد که خود را «پاک ترین دولت تاریخ» می نامید شاهد فسادهای اقتصادی گسترده ازجمله فساد بزرگ سه هزار میلیاردی بودیم؟

 

هنگامی که وابستگی به منابع ارزی زیاد باشد، خودبه خود زمینه فساد به وجود می آید.در آن زمان فسادهایی در کشور به وقوع پیوست که هنوز افشا و بررسی نشده است. ما باید به ریشه های فساد اقتصادی در کشور توجه داشته باشیم. مهم ترین عامل فساد، وابستگی بیش از اندازه به نفت است. همچنین بسیاری از فسادها از سیستم پولی و بانکی ما نشأت می گیرد. در کنار اینها، یکی از مهم ترین عوامل فساد اقتصادی که به آن کمتر پرداخته شده بحث زمین و منابع طبیعی است. هم اکنون زمین خواری به یکی از مهم ترین مشکلات اقتصادی کشور تبدیل شده است. سوداگری در مسکن علاوه بر آشفتگی بازار باعث اختلاف طبقاتی در بین مردم شده است.

 

فسادهای زمین خواری به حدی شده که وسعت زمین های تصرف شده توسط زمین خواران در کشور از وسعت یک یا دو کشور حوزه خلیج فارس بیشتر شده است. در نتیجه علاوه بر زمین خواری، وابستگی منابع ارزی، ضعف نظارت و سوءمدیریت هم به مشکلات اضافه می شود و معضلات را تشدید می کند. هرچه هم جلوتر می رویم فسادها سازمان یافته تر و درهم تنیده تر می شود.

 

آیا دولت آقای روحانی برای برون رفت از بحران اقتصادی استراتژی مناسبی را اتخاذ کرده است؟ تا چه حد با سیاست های اقتصادی دولت یازدهم موافق هستید؟

 

دولت یازدهم با گذاشتن تمرکز، توان و ظرفیت خود در محیط بیرونی، از ظرفیت های متناسب محیط داخلی تا حدودی غافل شده است. واقعیت این است که اقتصاد ایران هم اکنون دارای شرایط ویژه ای است و برای خروج از این شرایط ویژه باید مدیریتی ویژه اتخاذ کرد. شدت مشکلات به گونه ای است که با نسخه های عادی و مدیریت معمولی، درمان اقتصاد ایران جواب نمی دهد. شاید بعضی از دوستان در دولت از نظر سابقه، تجربه و توان مدیریتی کارنامه خوبی داشته باشند، اما این موضوع نادیده گرفته می شود که ما در شرایط مدیریت بحران هستیم. ما به ظرفیت های بالاتری نیاز داریم. آنچه کار دولت را سخت می کند، این است که در شرایط سخت وارد میدان شده و شعار و ادعای سختی هم داشته است؛ شعار تدبیر و امید. این شعاری است که بیانگر فعالیت در مسیر درست و کارشناسی شده است. یعنی اگر بعضی از اتفاقات مردم را به سمت ناامیدی ببرد و بعضی از تصمیمات نشانه عدم تدبیر و تعقل باشد، هزینه های زیادی را برای این دولت به دنبال دارد.

 

شاید برای یک دولت دیگر و در یک شرایط عادی این گونه نباشد، اما این دولت در شرایط غیرعادی جلو آمده است؛ ضمن اینکه باید دولت را درک و برای حمایت از دولت تلاش کرد.تدبیر و امید یعنی دیگر اجازه خطا و آزمایش وجود ندارد. اگر در طول ۸ سال پیش، دولت قبل فقط مقداری در هزینه دریافتی های نفتی رفتار عقلایی نشان می داد ما هم اکنون شاهد بحران های اقتصادی موجود نبودیم و از دلارهای نفتی که رقمی افسانه ای و در حدود ۷۰۰ میلیارد دلار بود، بهره هایی بیش از این می بردیم .دولت آقای روحانی باید با تمرکز بر توان و ظرفیت خود در محیط بیرونی، از ظرفیت های محیط داخلی متناسب با شرایطی که داریم به بهترین نحو استفاده کرده و اشتباهات دولت قبلی را تکرار نکند.

 

در روزهای حساس و سرنوشت ساز مذاکرات هسته ای به سر می بریم. شکست یا توافق مذاکرات ایران و ۱+۵ چه تأثیری در اقتصاد کشور خواهد گذاشت؟آیا با توافق نهایی در مذاکرات می توان به بهبود وضعیت اقتصادی کشور امید داشت؟

 

بسیاری از مشکلات ما در ضعف مدیریت تحریم ها بوده است.من از اینکه می بینم اولاند، کامرون و جان کری بارها اعلام کرده اند که این تحریم های ما بود که ایران را پای میز مذاکره کشاند ناراحت می شوم. اینها اشتباه می کنند. قبل ازاینکه تحریم ها بر اقتصاد کشور اثربگذارد این ضعف در مدیریت تحریم ها بود که باعث شده تحریم ها بر اقتصاد کشور اثر بگذارد.دلیل این مساله هم زمانی بود که ما تحریم ها را ساده تلقی کردیم و آنها را کاغذپاره خواندیم.ما در این زمینه تدبیر نکردیم. خودمان هم باورمان شده بود که تحریم ها بی تأثیر است درصورتی که تحریم ها نباید به حال خود رها می شد.ما تجربه ۳۵سال تحریم را داشتیم. آن تحریم ها چون خوب مدیریت می شد تبعات بسیار سنگینی برای کشور نداشت. در تحریم های اخیر نوع مدیریت ما دچار اشکال بود.دولت آقای روحانی باید مناسبات خارجی ما را درجهت ارتقای اقتصادی کشور پیش ببرد تا ما بتوانیم با زبان احترام با جهان سخن بگوییم و جهان هم با زبان احترام با ما سخن بگوید. من برای تیم مذاکره کننده هسته ای دعا می کنم که به اهداف خود دست پیدا کند اما معتقدم که راه برون رفت اقتصاد کشور از تنگنا تنها به مسائل بیرونی و سیاست خارجه مربوط نمی شود و مسائل داخلی نیز به همان اندازه باید مورد توجه قرار بگیرد.

 

برداشتن بخش عمده ای از تحریم ها تأثیرات آنی و زودبازده بر اقتصاد ایران ندارد.ما باید روی اقدامات کوتاه مدت و میان مدت خود خیلی سنجیده دقت نظر داشته باشیم. نباید گمان کنیم درصورتی که مذاکرات به نتیجه برسد ما با سیل ورود منابع ارزی و دلاری به کشور مواجه خواهیم شد. نه؛ مساله به این شکل نخواهد بود. کشورهای غربی به راحتی حاضر نیستند از سیطره خود بر منابع مالی ایران دست بکشند. درنتیجه تأثیر مذاکرات آنی و دفعی نخواهد بود مگر بخشی که بیشتر به مسائل روانی مربوط می شود. سیاست های اقتصادی ما در داخل کشور باید تقویت و مدیریت شود و ما نگاه تکمیلی و نسبی به سیاست های خارجی داشته باشیم و نه مطلق. اگر بیشتر تأکید ما به مسائل خارجی باشد، دچار نوعی خطای استراتژیک شده ایم.

منبع: آرمان

::::

۱ دیدگاه

  1. reza :

    اقای خوش چهره اب که ریخت فایدا نداره جمع نمیشه
    دیر منتقد شدید

دیدگاه تازه‌ای بنویسید:

*

8 + = 10