۱۸:۰۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۰ معرفی کتاب:

نگرشی کوتاه بر انقلاب اسلامی ایران

این اثر که تاریخ تحلیل انقلاب اسلامی را با عنایت به حرکت‌های مکتبی تاریخ بررسی نموده، احتمالاً نخستین وقایع‌نگاری تاریخی (کورنولوژی) از انقلاب اسلامی است که ردپای تحلیل‌های تاریخی دکتر شریعتی از نهضت حق‌طلبی از انبیا تا کنون (به‌عنوان مثال در کتاب «حسین وارث آدم») و تحلیل‌های استاد مطهری از نهضت‌های انقلابی اخیر (به‌عنوان مثال در کتاب «بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر») و نیز اسلام انقلابی امام خمینی(ره) (در مجموعه سخنرانی‌های منتشر شده تحت عنوان «حکومت اسلامی» یا «ولایت فقیه») در آن دیده می‌شود.

مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): در سال‌های نخست پیروزی انقلاب، یکی از مهمترین فعالیت‌های احزاب، تشکل‌ها و گروه‌های سیاسی و فرهنگی – اعم از اسلامی و غیراسلامی – انتشار کتب و جزوات تحلیلی درباره انقلاب اسلامی، شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی ایران، منطقه و جهان، تاریخچه فعالیت خود و تحلیل‌های تشکیلاتی در مسائل مختلف روز کشور بود. فعالیت انتشاراتی گروه‌های موافق و مخالف حاکمیت در این دوران بسیار چشمگیر بود، چنانچه به‌عنوان مثال حزب توده نویسندگان و هنرمندان موافق خود را در قالب «شورای نویسندگان حزب توده» سازماندهی کرده، در بنگاه‌های انتشارات، چاپ و توزیع کتب در کشور سازماندهی گسترده‌ای داشت. در مقابل گروه‌های مکتبی همچون «دفتر تحکیم وحدت»، «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» و نیز «حزب جمهوری اسلامی» نشریات و کتب تحلیلی خود را در مسائل مختلف عرضه می‌نمودند که بخصوص تحلیل‌های عمیق و موضع‌گیری‌های به‌موقع دو تشکل مستقل و خط امامی دفتر تحکیم و سازمان مجاهدین در این زمان بسیار اثرگذار بود. آن‌هم در شرایطی که برخی گروه‌های رادیکال مذهبی و نیز برخی گروه‌های چپ و التقاطی به جای موضع‌گیری تحلیلی و منطقی، مناقشات بیهوده مطبوعاتی با ادبیات رادیکال آلوده به هجو و هزل را در دستور کار قرار داده و یکدیگر را به نفاق، تحجر، تجدد و… متهم می‌ساختند و حتی برخی از آنان که مدعای فهم دیالکتیک از انسان و جهان داشتند، به جای بحث و دیالوگ منطقی، دوئل و دعوا در مقابل کتاب‌فروشی‌ها و دانشگاه تهران را ترجیح می‌دادند. رخدادهای خشونت‌باری که سرانجام وقوع انقلاب فرهنگی توسط انجمن‌های اسلامی دانشجویان را اجتناب‌ناپذیر کرد تا بساط سنگر و انبار جنگی احزاب و گروه‌های رادیکال در دانشگاه‌ها برچیده شود.

اما از سوی دیگر نباید رویکرد رادیکال و غیرمکتبی برخی گروه‌های مدعی اسلام‌گرایی را کتمان کرد که با اقدامات خود در تحریک گروه‌های التقاطی و چپ نقش جدی داشتند، از قبیل گروه‌هایی که با انتشار نشریات هجو و هزلی همچون «جیغ و داد» و «منافق» (در پاسخ به نشریه «مجاهد»، ارگان سازمان مجاهدین خلق) بی‌اخلاقی و رادیکالیسم در فضای سیاسی انقلاب را دامن زدند. این رویکرد سخیف و هتاکانه را که در نشریاتی رادیکالی چون روزنامه کیهان تا امروز بسط و اشاعه یافته و نهادینه شده، می‌توان با جزوات تحلیلی دفتر تحکیم وحدت همچون «سخنان روشنگرانه امام و موضع‌گیری دانشجویان مسلمان پیرو خط امام درباره سازمان مجاهدین خلق» (که هواداران سازمان را با تعبیری چون «شما ای برادران و خواهران مسلمان که به عشق اسلام و قرآن به این سازمان پناه برده‌اید» خطاب قرار می‌دهد) و نیز نوشته‌جات سازمان مجاهدین انقلاب همچون «افشای دو تحلیل درون‌گروهی از چریک‌های فدائی خلق و مجاهدین خلق» (مورخ ۲۴ تیر ۱۳۵۹) مقایسه کرد.

البته ناگفته پیداست که عمده این تحلیل‌ها بر عهده جناح عدالتخواه و نوگرای سازمان بود که علاوه بر اندیشه‌های استاد شهید مطهری(ره)، خود را وامدار روشنگری دینی دکتر شریعتی و پیرو خط امام خمینی(ره) می‌دانستند و به‌عنوان نیروهای چپ و خط امام شهرت یافتند. چنانچه پس از روشن شدن تفاوت فکری این طیف با طیف محافظه‌کار مدافع اقتصاد بازار در سازمان که منجر به استعفای اجباری آنان از سازمان شد – و پس از شهادت شماری چند از برجسته‌ترین نیروهای سازمان در دوران دفاع مقدس – فعالیت‌های تئوریک و تشکیلاتی سازمان به ناگهان فروکش کرده و خیلی زود به انحلال آن انجامید.

یکی از مهمترین آثار تحلیلی سازمان در سال‌های نخست انقلاب، کتاب کوچکی است با عنوان «نگرشی کوتاه بر انقلاب اسلامی ایران» که سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در نخستین سالگرد رفراندوم تأیید نظام جمهوری اسلامی (فروردین ۱۳۵۹) در ۱۳۶ صفحه منتشر نمود و در آن روزشمار تحلیلی انقلاب اسلامی تا ۲۲ بهمن به تفصیل بیان شده و با شرح کوتاهی بر رفراندوم جمهوری اسلامی در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ به پایان می‌رسد.

این اثر که تاریخ تحلیل انقلاب اسلامی را با عنایت به حرکت‌های مکتبی تاریخ بررسی نموده، احتمالاً نخستین وقایع‌نگاری تاریخی (کرنولوژی) از انقلاب اسلامی است که ردپای تحلیل‌های تاریخی دکتر شریعتی از نهضت حق‌طلبی از انبیا تا کنون (به‌عنوان مثال در کتاب «حسین وارث آدم») و تحلیل‌های استاد مطهری از نهضت‌های انقلابی اخیر (به‌عنوان مثال در کتاب «بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر») و نیز اسلام انقلابی امام خمینی(ره) (در مجموعه سخنرانی‌های منتشر شده تحت عنوان «حکومت اسلامی» یا «ولایت فقیه») در آن دیده می‌شود.

*******

آنچه در ادامه می‌آید، مقدمه کتاب «نگرشی کوتاه بر انقلاب اسلامی ایران» است:

«فَسِیرُواْ فِی الأَرْضِ فَانْظُرُواْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذَّبِینَ (سوره نحل – آیه ۳۶)

بدون تردید تاریخ تحلیلی انقلاب‌های گوناگون یکی از عظیم‌ترین ذخائر و میراث‌های گرانبهای بشری است که با بررسی آنها می‌توان نقش و تأثیر هر یک را در مسیر پرفراز و نشیب تاریخ اجتماعات و انسان‌ها دریافت و با عبرت از آنها، به بهترین نوع ممکن رسالت خویش را به انجام رسانده و از «خسران» و «بیهوده‌کاری» در امان ماند. تکیه مکرر قرآن نیز بر درس‌گیری از این رخدادهای شگفت و تأکید بر سیر و بررسی آنها، خود نشان‌گر اهمیت و ارزش موضوع است. انقلاب اسلامی اخیری که از ایران آغاز شده است، به‌ویژه با توجه به اوضاع کنونی جهان که از یک‌سوی، جناح سرمایه‌داری و از سوی دیگر کمونیسم، ملت‌های مستضعف و آزادی‌خواه را در چنگال‌های خونین خود می‌فشارند. با توجه به شکست همه امیدهائی که به هر حال تا مدتی بشر ستم‌کشیده را به خود جلب می‌کردند، نقش بسیار حساس و تعیین‌کننده‌ای در جهان بر عهده گرفته و به دوش دارد.

اکنون تمام مستضعفان جهان از هر جناح عقیدتی و اجتماعی با تمام توان خویش سعی در پیگیری، پندگیری و راه‌یابی از این انقلاب شکوهمند را دارند و همین‌طور مستکبران جهانی با شگفتی، خویش را در زیر این ضربه سنگین جابجا می‌کنند و بدین انقلاب و به «بعثت جدید جهانی» و سرنوشت خودکامگی خویش می‌انذیشند، تأثیر عملی سریع انقلاب اسلامی در منطقه و برآشفتن و شعله‌ور کردن آتش خشم و ایمان مردم مسلمان در بسیاری کشورهای جهان، خود گواه روشن این مدعاست. زیرا بدون شک، در هیچ مقطعی از تاریخ این‌چنین سریع و قاطع یک انقلاب قادر به تأثیرگذاری نشده است. و این‌چنین تمامی جناح‌های قدرت حاکم بر جهان را به لرزه نینداخته است.

ما در اینجا در پی بررسی آمار این تأثیر نیستیم که بیش و کم مردم از آن آگاهند و تشریح دقیق آن نیز نیاز به فرصتی دیگر دارد. اما به هر حال آنچه مسلم است، نیاز شدید جهان و همچنین ادامه خود این انقلاب به بررسی دقیق تاریخ صحیح و تحلیلی انقلاب اسلامی است و با توجه به ارزش و تأثیر آن بود که امام در همان اوایل پی‌گیر شدن و شعله‌ور شدن آتش انقلاب، در پیامی بر نویسندگان و قلم‌به‌دستان متعهد توصیه نگارش صحیح و دقیق تاریخ انقلاب را می‌نماید. و اکنون می‌بینیم که از هر گوشه جهان ملل تحت ستم چشم‌شان در انتظار یک خبر صحیح، یک گزارش درست و یک واقعه‌نگاری ساده از انقلاب به هر سوی می‌دود و می‌بینیم که جنبش‌های آزادی‌بخش و همچنین مردمی که مشتاقانه می‌کوشند راه این انقلاب را بپیمایند و استراتژی امام را دریابند و چند و چون سیل بنیان‌کن مردم را که کاخ دیکتاتوری این‌چنین وحشی و قدرتمند را از بن ویران کرد بررسی کنند، تا بدین سوی بیایند و از این راه بروند و انقلاب اسلامی را به همه سوی و همه‌جا بگسترانند. بر همین اساس است که خواندن تنها مجله عربی‌زبان ایران «الشهید» نیز در اغلب کشورهای عربی مجازات‌های سخت و سنگین داشته و ممنوع‌الورود است. زیرا هر سخنی که از این کانون انقلاب‌ها صادر شود خطری برای مستکبران جهانی می‌شود.

اما متأسفانه مشاهده می‌کنیم که نه تنها دست‌هائی کارآمد و صلاحیت‌دار از پی پاسخگویی این نیاز جهانی برنیامده‌اند، بلکه این مسئله در داخل خود انقلاب و نیز حتی در جو روشنفکر و کتاب‌خوان آن نیز حل نشده است و تحلیل درستی که تا حدودی تمامی این جوانب امر را در برگرفته و نشان‌دهنده ویژگی‌های خاص و جریان صحیح حوادث باشد هنوز وجود ندارد و دست‌های پلید تحریف نیز از هر سو در تلاشند تا رنگ‌های مصوعی و کلاسیک را بر این چهره پاک و خونین که هیچ رنگی به خود نمی‌پذیرد، بپاشند و بچسبانند و از آن میان ویرانی همه تحلیل‌ها و توئری‌های خود را پرده بپوشانند.

لذا ما بنا بر یک مسئولیت الهی بر آن شدیم تا اندکی از این عمل بزرگ و ضروری را شروع کنیم، تا شاید همچنان‌که در کتاب «نگرشی به نهضت ملی» پرده‌هایی از ابهام را برگرفتیم، در اینجا نیز گوشه‌ای از این عظمت شگفت را روشن کرده باشیم و امیدواریم پس از این نیز این راه را ادامه دهیم.

آنچه در این سه فصل می‌آید، نخست نگاهی کوتاه به «حرکت مستمر انقلاب‌های توحیدی» است از آغاز تاکنون برای دست‌یابی به ریشه‌های عمیق و مستحکم انقلاب اسلامی. در این فصل نخست به بررسی سریع از انقلاب‌های انبیاء و تداوم آنها پرداخته‌ایم و در بخش دوم آن، با عنوان «قرون معاصر» از سید جمال‌الدین اسدآبادی را تاکنون به اشاره پیگیری نموده‌ایم.

فصل دوم نیز به دو بخش تقسیم شده است. در بخش آغازین اوضاع جهانی و سمت‌گیری نیروهای سلطه‌گر آمریکا، شوروی و بریتانیا در رابطه با انقلاب اسلامی مشخص شده است. در بخش دوم، اوضاع و نقش نیروهای درونی و عملکردشان را به تحلیل نشسته‌ایم.

فصل سوم نیز گذری کوتاه و تحلیل‌وار از وقایع انقلاب است.

ما این جزوه را شروعی برای کارهای اساسی و مستحکمی که باید انجام گیرد می‌شماریم و امیدواریم این نیاز مهم نیز در سایه همت دیگر صاحب‌نظران اصیل مسلمان، برآورده شود.»

*******

فهرست کتاب به شرح زیر است:

فصل اول – حرکت مستمر انقلاب‌های توحیدی

الف- از آغاز تا قرون معاصر

ب- دوران معاصر: (۱-نهضت سلفیه ۲- قیام مشروطیت ۳- نهضت جنگل- شیخ محمد خیابانی ۴- نهضت مدرس، فدائیان اسلام و ملی کردن نفت ۵- قیام ۱۵ خرداد و مبارزات مسلحانه ۶- انقلاب کبیر اسلامی به رهبری امام خمینی)

فصل دوم – نگاهی به انقلاب اسلامی ایران

۱-       نقش آمریکا در قبال انقلاب اسلامی ایران ۲- نقش روسیه در قبال انقلاب اسلامی ایران ۳- نقش انگلستان در قبال انقلاب اسلامی ایران

بخش اول – اوضاع جهانی و سمت‌گیری قدرت‌های سلطه‌گر در رابطه با انقلاب اسلامی ایران

بخش دوم – نقش نیروهای داخلی، سمت‌گیری و عملکردشان در انقلاب

۱-       جبهه ملی ۲- نهضت آزادی ۳- سازمان‌های چریکی چپ و چپ‌زده ۴- گروه‌های اصیل مسلمان ۵- توده رنج‌دیده و شهیدپرور مردم ۶- قشرهای جدا از مردم ۷- گروه‌های کوچگ دیگری که از هر سوی چون قارچی روئیده‌اند ۸ – خلق مسلمان-کومله-جبهه دموکراتیک ملی-دفتر سیاسی خلق عرب-دفتر سیاسی خلق ترکمن-دفتر سیاسی خلق بلوچ-حزب دموکرات و… ۹- حزب توده

فصل سوم- وقایع انقلاب تا همه‌پرسی جمهوری اسلامی

۱۶ دی ماه ۱۳۵۶ (قیام قم)، ۱۵ خرداد ۱۳۵۷(رمضان، ماه گسترش شگفت‌انگیز  قیام)، ۲۵ مرداد ۱۳۵۷ (نخستین حکومت نظامی)، ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ (جمعه سرخ)، اول مهر ۱۳۵۷ (آغاز سال تحصیلی)، ۲۴ مهر ۱۳۵۷ (مسجد جامع کرمان)، ۲۲ آذر ۱۳۵۷ (اعتصاب کارکنان نفت)، ۲۰ بهمن ۱۳۵۷ (آغاز قیام مسلحانه)، ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ (پیروزی مرحله اول انقلاب)، ۲۶ بهمن ۱۳۵۷ (پایان اعتصابات)، ۸ اسفند ۱۳۵۷ (آغاز صدور مجدد نفت)، ۱۲ فرودین ۱۳۵۸ (نظام جمهوری اسلامی)

:::::