۱۱:۵۵ - ۱۳۹۲/۰۵/۶

اجرای طرح «نظام رتبه‌بندی معلمان»، بدون نظر فرهنگیان

از امروز شمارش معکوس پایان دولت دهم آغاز می‌شود اما آنچه به نظر می‌رسد این است که می‌خواهد تا پیش از 12 مرداد، هر آنچه از دستش برنمی‌آید، میراث بر جای گذارد که به یقین یکی از این‌ها، سند تحول بنیادین و از آن میان، نظام رتبه‌بندی معلمان است؛ طرحی که نقاط کور بسیاری دارد و هنوز کارشناسان آموزش‌وپرورش، اطلاع چندانی از محتوای آن ندارند.

مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): «نظام رتبه‌بندی معلمان» یکی از آن مجموعه طرح‌هایی است که مقرر شده در قالب «سند تحول بنیادین» نظام آموزش‌وپرورش به اجرا درآید. نظام رتبه‌بندی معلمان در آخرین روزهای کاری دولت دهم تصویب و ابلاغ و آموزش‌وپرورش موظف به اجرای آن حداکثر در طول مدت سه سال شد. وزیر آموزش‌وپرورش پس از ابلاغ این مصوبه اعلام کرد: «جایگاه و شأن معلم برای همیشه حفظ می‌شود و معلمان هم‌تراز استادان دانشگاه‌ها هستند. با تدوین نظام رتبه‌بندی معلمان جایگاه معلم مشخص است و کسی شرایط تدریس در کلاس را پیدا می‌کند که مراحل حرفه‌ای معلمی را در یک دوره شش‌ماهه برای ورود به کلاس ببیند.»

اما آنچه تاکنون اعلام شده، تنها در سایت مدیران آموزش‌وپرورش بوده که ورود به آن هم تنها با کلمه عبور امکان‌پذیر است و بنابراین، بسیاری از معلمان و کارشناسان حوزه آموزش، هنوز اطلاع کاملی از جزییات آن ندارند و اظهار نظرات، تنها براساس شنیده‌هاست. حتی آنان درباره چگونگی این رتبه‌بندی که با عجله در روزهای پایانی دولت در حال انجام است، دچار ابهام هستند. آنچه در سند تحول بنیادین که به تصویب هیات دولت هم رسیده، ظاهرا قرار است به افزایش انگیزه و کارآیی معلمان در انجام وظایف و اثربخشی فعالیت‌های آنان برای شکوفا شدن شایستگی‌های دانش‌آموزان، ارتقای منزلت اجتماعی و صلاحیت و مرجعیت علمی و مهارت‌های حرفه‌ای معلمان و بالا بردن سطح معیشت آنان، توسعه مشارکت معلمان در فرآیند بهسازی برنامه‌های آموزشی، پژوهشی، تربیتی و فرهنگی، سنجش مستمر صلاحیت‌های تخصصی و حرفه‌ای معلمان، ایجاد انگیزه در زمینه‌سازی برای مشارکت و دخالت دانش‌آموزان در امر تعلیم و تربیت و بهبود و ارتقای کیفیت تعلیم و تربیت و ایجاد رابطه بین درجه کارآیی و میزان پرداخت و بر حسب شاخص‌های چهارگانه فرهنگی، تربیتی، آموزشی، پژوهشی و اجرایی بینجامد.

علیرضا سلیمی، دبیر اول کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با «بهار» از اشکالات وارد شده به این طرح گفت: «نخست‌ آن‌که از واژگانی استفاده می‌شود که درست مانند همان الفاظی است که در رتبه‌بندی استادان دانشگاه، در وزارت علوم قرار دارد. اما به نظر می‌رسد باید فرهنگستان، واژگان تازه‌ای ایجاد کند. معلم خودمحور تعلیم و تربیت است و حالا می‌خواهند مانند دانش‌آموزان از آن‌ها، امتحان بگیرند. اما تفاوت آن با رتبه‌بندی استادان دانشگاه در این است که از آن‌ها آزمون منظم به عمل نمی‌آید و ارتقا، به شرط ارائه مقاله است. در صورتی که معلمان باید، به‌طور منظم، آزمون دهند تا کیفیت کارشان مشخص شود و تصور می‌کنم این روش، درست نباشد و به نوعی توهین به آنان تلقی شود زیرا شأن آموزگار، بالاتر از این حرف‌هاست. ما هم در مجلس، پیگیر هستیم تا این مسئله، با این عجله که دولت در روزهای آخر، مصر به انجام آن است، به اجرا درنیاید.»

اما یکی دیگر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، نظرش کمی متفاوت است: «بخشی از سند تحول بنیادین، تابستان سال گذشته، وزیر آموزش‌وپرورش با معاونان و کارشناسان، جلسه‌ای در مشهد مقدس برگزار کردند. یکی از وظایف سند ملی‌ آموزش‌وپرورش، رتبه‌بندی معلمان است که به نوعی ایجاد انگیزه در بین آنان می‌کند هرچند اگر به درستی به اجرا درآید، می‌تواند مثمر ثمر باشد.» «قاسم جعفری» با اشاره به رتبه‌بندی در آموزش عالی، به همین موضوع در نظام آموزش‌وپرورش پرداخت: «در دانشگاه، مقالات علمی_پژوهشی، سبب ارتقای مرتبه استادان دانشگاه می‌شود. بااین‌که باید میان آموزش‌های ضمن خدمت و این‌گونه آزمون‌ها فرق قائل شد، اما تصور می‌کنم اگر ملاک‌هایی برای ارتقای سطح کیفیت تدریس معلمان باشد، میان معلمی که کار می‌کند و در تلاش است تا سطح کارش را افزایش دهد با سایرین باشد. به‌هرحال باید فضای آموزش‌وپرورش، به لحاظ علمی، پالایش شود و اگر قرار است رتبه‌بندی معلمان انجام شود، نباید عجله‌ای که دولت امروز دارد، در آن باشد.»

برخی از کارشناسان اما این طرح را مشابه آموزش‌ها و آزمون‌های ضمن خدمت می‌دانند و می‌گویند همین موضوع، بر گنگ بودن ‌آنچه قرار است به اجرا درآید، می‌افزاید. سردبیر ماهنامه رشد آموزش راهنمایی «محمدرضا حشمتی» است که در گفت‌وگو با «بهار» به مشاهدات خود درباره رتبه‌بندی معلمان در انگلستان اشاره کرد و گفت: «آنچه من چند ماه پیش در سفری که به کمبریج در انگلستان داشتم، مشاهده کردم حاکی از این بود که در آنجا هر دو سال یک بار، مرتبه علمی معلمان، جابه‌جا می‌شود. یعنی مجددا در سال ۲۰۱۵، رتبه‌بندی تازه‌ای صورت می‌گیرد. این قضیه، روالی مشخص، با شاخص‌هایی مختص به خود دارد. باید انگیزه کاری معلمان افزایش یابد و از این راه می‌توان سره را از ناسره تمییز داد. اما ظاهرا تاکنون زیرساخت های‌آن، به درستی انجام نشده است.» این کارشناس آموزش‌وپرورش، با تاکید بر این‌که هنوز این طرح را مطالعه نکرده و به عنوان یک معلم اظهارنظر می‌کند، به آنچه تاکنون در نظام آموزش‌وپرورش گذشته هم پرداخت: «تا به حال تنها برپایه آموزش‌های ضمن خدمت که آن هم بر مبنای آموزش حافظه‌محور بوده عمل می‌شده، اما به نظر می‌رسد باید شاخص صحیحی به کار گرفته شود که جایگاه اجتماعی معلم هم خدشه‌دار نشود زیرا در آموزش‌وپرورش، هر آنچه از بالا و به شکل دستوری صورت می‌گیرد، نتیجه مطلوبی به دنبال ندارد و از سوی معلمان و سندیکاهایشان مقاومت می‌شود. آن هم در نظام آموزش کشور ما که رنگ و بوی ایدئولوژیک به خود گرفته است؛ چیزی که در سند تحول بنیادین هم وجود داشت و کمتر عنایتی به نظرات معلمان و کارشناسان حوزه آموزش شده بود. تنها چیزی که آقای محمدیان در دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتب درسی از آن دفاع می‌کند، تشکیل کمیته‌های استانی است که حالت رفت و برگشت با مرکز، به شکل نظر و عمل، داشته که آن هم مشخص نیست و جای تامل دارد که اعضای آن کمیته‌ها در چه سطح علمی بوده‌اند و تا چه میزان از حضور و نظر معلمان و کارشناسان بهره‌مند شده‌اند.»

«برگزاری آزمون اگرچه سطح کیفیت علمی معلمان را می‌سنجد اما نمی‌تواند چگونگی تدریس را بیازماید. به بیان بهتر، فردی که بالاترین رتبه علمی را کسب می‌کند نمی‌تواند لزوما موفق‌ترین معلم، به لحاظ شیوه تدریس باشد.» این مهم‌ترین عبارتی بود که «محمدتقی فلاحی» به «بهار» گفت: «شغل معلمی، جدا از مشاغل دیگری چون کارمندی است که شما با آزمون، بخواهید سطح کیفیت آن را به محک آزمون بیاورید زیرا در تدریس مهارت‌هایی باید باشد که در هیچ امتحانی و با هیچ امتیازی، قابل سنجش نیست.» وی که از کارشناسان حوزه آموزش‌وپرورش است در ادامه به وجهه نامطلوب این‌گونه آزمون‌ها هم اشاره‌ای داشت و گفت: «استادان دانشگاه با ارائه و انتشار مقاله، ارتقا می‌یابند اما وقتی شما بیایید و از معلمان امتحان بگیرید نه تنها صورت خوشی ندارد بلکه حتی کارآیی مناسبی هم به دنبال نخواهد داشت. به‌هرحال در روزهای آخر کار دولت دهم هستیم. چیزی که از آقای حاجی‌بابایی در این چهار سال دیدیم، فعالیت کمیت‌گرای ایشان و تلاش در راستای ارائه بیلان کار بود. یعنی برای مثال، همین سند تحول بنیادین با عجله به تصویب رسید و نظر معلمان هم در روند تهیه آن پرسیده نشد. حتی نیامدند این سند را در بخشی از کشور به شکل آزمایشی اجرا کنند و سپس عمومیت دهند.»

از امروز شمارش معکوس پایان دولت دهم آغاز می‌شود اما آنچه به نظر می‌رسد این است که می‌خواهد تا پیش از ۱۲ مرداد، هر آنچه از دستش برنمی‌آید، میراث بر جای گذارد که به یقین یکی از این‌ها، سند تحول بنیادین و از آن میان، نظام رتبه‌بندی معلمان است؛ طرحی که نقاط کور بسیاری دارد و هنوز کارشناسان آموزش‌وپرورش، اطلاع چندانی از محتوای آن ندارند. این نشانگر آن است که هدف تنها به تصویب رساندن یک برنامه کلی است. شاید قرار است دولت آینده جزییات آن را برای معلمان روشن کند. به این شرط که دولت یازدهم، مایل به ادامه اجرای آن باشد.

منبع: بهار

:::