مطهری پایهگذار نهضت نوین در بازشناسی اسلام اصیل
سازمان مجاهدین که تعبیر دکتر علی مطهری، فرزند معنوی استاد مطهری بود، در راستای اشاعه آراء این نظریهپرداز برجسته انقلاب اسلامی هم آثار متعددی منتشر کرده و اقدامات جدی نیز صورت داده است. ازجمله این اقدامات انتشار بیانیه تحلیلی در واکنش به توقیف و خمیر شدن کتاب «بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی» استاد مطهری از جانب برخی جریانات متمایل به اقتصاد بازار بود.
مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): در سالهای نخست پیروزی انقلاب، یکی از مهمترین فعالیتهای احزاب، تشکلها و گروههای سیاسی و فرهنگی – اعم از اسلامی و غیر اسلامی – انتشار کتب و جزوات تحلیلی درباره انقلاب اسلامی، شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی ایران، منطقه و جهان، تاریخچه فعالیت خود تحلیلهای تشکیلاتی در مسائل مختلف روز کشور بود. از جمله این تشکلها، «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» و «دفتر تحکیم وحدت» بودند که تحلیلهای عمیق و موضعگیریهای بهموقع آنان در این زمان بسیار اثرگذار بود. فهرست بیانیههای انقلابی این دو تشکل در مسائل مختلف انقلاب مفصل است که از آن جمله میتوان به بیانیه شماره ۷۰ سازمان با عنوان «انتظار، فرج، بازشناسی ولایت» (مورخ ۳ تیر ۱۳۵۹) و بیانیه شماره ۳۶ با عنوان «ولایتفقیه، استمرار حرکت انبیاء» (مورخ ۳۰ آبان ۱۳۵۸) اشاره کرد.
سازمان مجاهدین که تعبیر دکتر علی مطهری، فرزند معنوی استاد مطهری بود، در راستای اشاعه آراء این نظریهپرداز برجسته انقلاب اسلامی هم آثار متعددی منتشر کرده و اقدامات جدی نیز صورت داده است. ازجمله این اقدامات انتشار بیانیه تحلیلی در واکنش به توقیف و خمیر شدن کتاب «بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی» استاد مطهری از جانب برخی جریانات متمایل به اقتصاد بازار بود.
اما شاید مهمترین اقدام دراینباره، انتشار کتاب «مطهری پایهگذار نهضت نوین در بازشناسی اسلام اصیل» در دومین سالگرد شهادت ایشان (اردیبهشت ۱۳۶۰) است.
در مقدمه این کتاب چنین آمده است:
بررسی واقعگرایانه حرکتهای سیاسی و جریانات اجتماعی بدون توجه به زیربنای فکری و پشتوانه اعتقادی آنان امکانپذیر نخواهد بود. هر حرکت سیاسی از پشتوانه یک سیستم اعتقادی و ایدئولوژیک برخوردار است. «غربزدگی» نیز یکی از جریانات عام است که در تمامی ابعاد اجتماعی جامعه ما ریشه دوانده و در شکلهای مختلف تجلی نموده است. جزیان مزبور که در جامعه ما سابقه ۱۵۰ ساله دارد، اکنون بسان بیماری مزمن و کهنهای بر پیکر این جامعه، نقش بازدارنده حادی در برابر انقلاب بازی میکند. ایدئولوژیهای التقاطی غربی و شرقی، گرایشات رفاهطلبانه، فرهنگ مصرفی شهری، نظام پیچیده بوروکراتیک اداری، پولپرستی و میل به کارهای منفعتطلبانه، تجملپرستی و توجه به زرقوبرقهای دنیایی، آداب و اخلاق غربی و… همه و همه از عوارض این جریان فکری است. گرچه انقلاب خونبار اسلامی ایران بسیاری از عوارض مزبور را تضعیف و یا در سطح وسیع نابود ساخته است، اما هنوز ریشههای روبهزوال این فرهنگ سد راه اصلاحات و تغییرات انقلابی است.
بیشک برخورد با چنین بلیه عظیم، عمق و محتوی، تدبیر و بینش فراوان میطلبد. چه همانطور که خواهیم گفت بسیار کسان که از همان ابتدا به مبارزه با این بلیه عظیم برخاستند، اما به علت عدم درک ریشهای و صحیح از غربزدگی و یا نداشتن پشتوانهای محکم، خود در غرقاب این سیل بنیانکن خاموش شدند.
مبارزه با ظواهر غربزدگی بدون مبارزه با زیربنای فکری و فرهنگی آن، هرچند در کوتاهمدت و بهطور سطحی بتواند موفقیتی کسب کند، اما در درازمدت کارایی خود را از دست خواهد داد و عاقبت خود باعث ظهور نوع جدیدی از تفکر تلفیقی با زیربنای غربی خواهد شد.
غربزدگی نیز مانند هر جریان دیگری دارای یک زیربنای فلسفی و اعتقادی است و از یک نوع نگرش خاصی نسبت به ایران و جهان برآمده است. مبارزه صحیح و اصولی با غربگرایی، مبارزه با ریشههای فکری و زیربنای اعتقادی آنست و باز در این شیوه مبارزه اگر با به نفی زیربنای فلسفی بسنده کنیم و یک سیستم اعتقادی نو و صحیحی جایگزین آن نسازیم، از خط مبارزه اصولی با غربزدگی خارج شدهایم. و اینجاست که سخن از «مطهری» به میان میآید.
راجع به استاد مطهری در این دو سال بسیار گفتهاند و نوشتهاند. از میان این نوشتهها برخی به تشریح آثار و برخی به شرح احوال وی اختصاص یافته است و متأسفانه هیچیک به نقش حساس و تاریخی مطهری در مقابل هجوم فرهنگی و غربزدگی آنچنانکه باید اشارهای ندارند.
بررسی افکار استاد مطهری بهطور مقطعی و عرضی و بدون در نظر گرفتن میزان نفوذ فرهنگ غربی در ایران و بهخصوص در افکار مسلمانان و کنکاش در عملکرد وی در برابر این جریان، بسیار سطحی و ظاهربینانه خواهد بود. و در این صورت، نهتنها نقش والای او بلکه اهمیت و عمق آثار وی را نیز درک نخواهیم کرد. اگر مطهری را یکی از چهرههای درخشان اسلام اصیل بدانیم که در سیر بیداری نسل مسلمان ایران با هجوم فرهنگی غرب به مبارزه میپردازد و در جهت بازیافت خویشتن حقیقی خویش تلاش میکند، مسلماً پذیرفتهایم که بدون یک بررسی تاریخی در کیفیت نفوذ و گسترش فرهنگ غربی و تبعات آثار آن نمیتوان شخصیت و اهمیت واقعی مطهری را شناخت.
اهمیت چنین دیدگاهی در تحلیل و بررسی چهره مطهری آنگاه نمود مییابد که دریابیم کلیه چهرههای مذهبی که بهنحوی در مقابل جریان غربباوری[۱] ایستادگی کردهاند یا نامی از آنها در آثار تاریخنویسان وطنی که غالباً از جریان مقابل بودند نیست و یا اگر هست، با مذمت، فحش و ناسزا و صدها تهمت و افترا و برچسب از آنان یاد میشوند…
ما اکنون بر آنیم که با کنکاشی کوتاه در زیربنای فکری و اعتقادی فرهنگ غربی و نفوذ و تأثیرات فرهنگی آن در ایران، به ارزیابی نقش مطهری در مقابله با غربزدگی بپردازیم.
فهرست کتاب به شرح زیر است:
مقدمه
فصل اول: نگاهی کوتاه به چگونگی پیدایش و زیربنای فلسفی فرهنگ غرب
الف: دموکراسی اندیویدوآلیسم یا اصالت فرد انسانی
ب: دموکراسی کلکتویسم یا اصالت اجتماع انسانی
فصل دوم: ریشههای غربزدگی در ایران
منادیان تفکر اومانیستی الحادی غرب در ایران
مبارزه روحانیت با غربزدگی
پیدایش خط فکری التقاط با غرب
ویژگیهای خط فکری التقاط با غرب
۱- علمگرایی و ضدیت با فلسفه
۲- برخورد نقضی با مارکسیسم
۳- تفکر لیبرالی و اصالت ندادن به وحی
پیدایش خط فکری التقاط با شرق
ویژگیهای خط فکری التقاط با شرق
۱- علمزدگی و عدم آشنایی با فلسفه اسلامی
۲- شیفتگی و خودکمبینی در مقابل مارکسیسم و التقاط با آن
فصل سوم: مطهری پایهگذار نهضت نوین در بازشناسی اسلام اصیل
۱- مبارزات ایدئولوژیک کوتاهمدت
۲- مبارزات ایدئولوژیک درازمدت
الف: در مقابل خط التقاط با غرب
ب: در برابر خط التقاط با غرب
ج: در برابر مارکسیسم
د: آشنایی با علوم اسلامی
مطهری پایهگذار نهضت نوین در بازشناسی اسلام اصیل
ناشر: سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی
سال نشر: ۱۳۶۰
محل نشر: تهران
تعداد صفحات: ۱۲۵
[۱]- منظور ما از غرب، به معنای مصطلح امروزی آن نیست بلکه به معنای عام کلمه که غرب و شرق سیاسی را شامل میشود. چراکه اینجا سخن از فرهنگ و هجوم فرهنگی است و فرهنگ شرق نیز از غرب بر خواسته است. و چنانچه خواهیم گفت در زیربنا و جوهره تفکر مشترکاند.
::::