مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): هفته نامه چلچراغ در آخرین شماره خود (شماره ۵۴۸) به معضل بورسیه‌های فراقانونی وزارت علوم سابق پرداخته است. در این گزارش با دو تن از فعالان سابق انجمن های اسلامی نیز گفتگو شده که پرده از رانت خواری برخی مرتبطین با وزارت علوم برداشته اند.

متن کامل این گزارش را می خوانید:

با رفتن یک دولت و آمدن دولت دیگر، کار نقد آسان می‌شود. دولت قبلی کتک‌خورش ملس می‌شود و پیکان همه انتقادها به سمتش نشانه می‌رود. اما این روزها بعضی دانشجویان هستند که به گزارش رئیس جمهور جدید انتقاد می‌کنند و به دفاع از رئیس جمهور سابق بیانیه صادر می‌کنند. حقیقت این است که همه دانشجویان هم از دولت و وزارت علوم سابق انتقاد ندارند. بعضی از آن‌ها اتفاقا خیلی هم از دولت سابق سپاس‌گزارند. هشت سال گذشته به همه آن‌ها سخت نگذشت. هم‌زمان با ستاره‌دار شدن دانشجویان منتقد و جلوگیری از ادامه تحصیل بسیاری از اعضای انجمن‌های اسلامی دانشجویان، شاید به فاصله یک اتاق در راهروی دانشگاه، اعضای تشکل‌های هم‌سو با دولت در حال تهیه فهرست دانشجویان متقاضی بورسیه دکترا بودند تا به معاون وزیر تقدیم کنند. معاونی که از آن‌ها خواسته بود افراد باصلاحیت از نظر خودشان را در فهرست جای بدهند تا نامشان در میان بورسیه‌های وزارت علوم قرار بگیرد. بعضی از آن‌ها این روزها سرشان به درس و مشق گرم است و بعضی هم فارغ‌التحصیل شده‌اند. در این میان بسیاری از دانشجویان هم ترجیح دادند خود را وام‌دار دولت نکنند و به بورسیه‌ و مدرک دکترا که از فاصله‌ای نزدیک چشمک می‌زدند، توجه نکنند. اما بورسیه‌های جورواجور وزارت علوم دولت‌های نهم و دهم، کم طرفدار نداشت. بین کارمندان، بین اقوام و آشنایان و دانشجوها بودند کسانی که خواستند از دیگران برابرتر باشند و بدون طی مراحل قانونی و احراز صلاحیت علمی بورسیه شوند.

رضا نساجی یکی از فعالان سابق انجمن‌های اسلامی که مدتی در وزارت علوم به عنوان مدیر خانه نشریات دانشجویی مسئولیت داشته، از مشاهداتش در طول این مدت به چلچراغ می‌گوید که علاوه بر بورسیه‌های رفاقتی و فامیلی، پدیده‌ای به نام «بورسیه‌های کارمندی» در وزارت علوم به وجود آمده بود، به طوری که به تعبیر کارکنان وزارت علوم، راهروهای برخی طبقات ساختمان شهرک غرب و از جمله طبقه پنجم، عملا دانشکده تحصیلات تکمیلی شده بود. تا همین چند ماه قبل، بیشتر مدیران و حتی کارمندان معاونت فرهنگی وزارت علوم در ساعات بعد از ظهر در محل کار خود حاضر می‌شدند، چراکه بیشترشان یا دانشجوی کار‌شناسی ارشد پیوسته دانشگاه {…} بودند یا دانشجوی بورسیه دکترا!
نساجی که در وزارت علوم جانشین کسی شده بود که در حال حاضر فارغ‌التحصیل کار‌شناسی ارشد دانشگاه امام صادق و بورس دکترا در استرالیاست، ماجرا را این‌طور توضیح می‌دهد: «چهار سال بود که دو نفر از دانشجویان دانشگاه {…} به واسطه آن‌که هم‌استانی و دانشجوی آقای غ.خ.س. هستند، به عنوان مدیران کل معاونت فرهنگی اجتماعی منصوب شده و خیل عظیمی از هم‌کلاسی‌ها و هم‌دانشگاهی‌های خود را وارد آن معاونت کرده‌ بودند که هم شاغل به کار شدند و هم شاغل به تحصیل در دوره دکترا. آن هم در شرایطی که اعطای بورسیه به افراد شاغل در آن وزارت‌خانه غیرقانونی است.»
او درباره یکی از کارکنان وزارت علوم سابق می‌گوید: «چگونه کسی به مدت چهار سال بر مسائل فرهنگی و سیاسی دانشگاه حاکم می‌شود که به واسطه ارتباطات مدیر کل وزارتخانه شده، هم‌زمان بورس دکترا گرفته، هم‌زمان خدمت سربازی خود را گذرانده، هم‌زمان عضو هیئت علمی‌‌ همان دانشگاه شده و بلافاصله به ریاست گروه علوم سیاسی هم رسیده است؟»
نساجی می‌گوید با دیدن این مسائل در کمتر از سه ماه از صدور حکم مسئولیتش، استعفا داده است: «وقتی استعفا دادم، یکی از آقایان می‌گفت که کسانی چون شما باید بمانند و بورس دکترا شوند تا در دانشگاه‌ها هیئت علمی شوند و… اما من قبول نکردم، چون چند سال قبل مدرک لیسانسم را هم به‌سختی گرفته بودم. یک بار در کمیته انضباطی برایم حکم حذف ترم بریدند و بار دیگر به خاطر یک تحصن دانشجویی از امضای حکم اخراجم در وزارت علوم خبر دادند!»
بورسیه خانوادگی
موارد متعددی از بورسیه‌های فامیلی در کارنامه مسئولان وزارت علوم دولت دهم وجود داشت. در فهرست ۱۱۵ نفره‌ای که از بورسیه‌های سفارشی و خارج از ضابطه‌ای که قرار بود به عضویت هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی دربیایند منتشر شد، نام افرادی مثل ط. م. فرزند معاون دانشجویی دیده می‌شد. دستور فوری رئیس دانشگاه علامه طباطبایی برای استخدام این افراد البته بی‌پاسخ نماند و دو فرزند صدرالدین شریعتی هم بورسیه وزارت علوم شدند. به نوشته سایت انتخاب، صدرالدین شریعتی تنها ظرف حدود دو ماه دو فرزند خود را بورسیه وزارت علوم کرده و اقدامات لازم برای عضویت پسرش در هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت هم انجام شده است.
سر خانواده وزیر علوم هم در این ماجرا بی‌کلاه نماند. سارا دانشجو دختر ۲۷ ساله کامران دانشجو دانشجوی بورسیه دکتری در رشته نانوبیوتکنولوژی دانشگاه تربیت مدرس است. معاون امور بورس سازمان دانشجویان به خبرگزاری ایرنا گفته بود روند اعطای بورس داخل کشور مقطع دکتری به سارا دانشجو مانند پرونده‌های دیگر تقاضای بورس طی شده است، اما از سوی دیگر سندی منتشر شده که بر اساس آن سارا دانشجو بدون طی کردن روند معمول و بدون انجام مصاحبه علمی موفق به دریافت بورس از این دانشگاه شده است. بر اساس این سند، دانشگاه تربیت مدرس در روزهای پایانی حضور کامران دانشجو در وزارت علوم طی نامه‌ای از این وزارتخانه درخواست کرده است که با بورس سارا دانشجو موافقت شود. محمود ملاباشی، معاون آموزشی وزیر علوم، طی شش روز با درخواست دانشگاه تربیت مدرس موافقت کرد.
نام م. الف. که برادرش یکی از مدیران کل وزارت علوم بود هم در فهرست ۱۱۵ نفره هیئت علمی دانشگاه علامه دیده شده بود که در رشته حقوق و ارتباطات، از وزارت علوم بورسیه دکترا دریافت کرده است. در این فهرست نام کسانی مثل فرزند دکتر ش. ص. (نماینده اصول‌گرای ادوار مجلس) و مهرداد بذرپاش (نماینده اصول‌گرای فعلی مجلس) هم وجود داشت.

بورسیه تشکل‌های دانشجویی خاص
بعد از انتشار فهرست ۱۱۵ نفره هیئت علمی سفارشی دانشگاه علامه، تعدادی از انجمن‌های اسلامی در بیانیه‌ای با عنوان «اعلام تزکیه تشکیلات و دعوت به تزکیه دانشگاه از رانت‌خواران» خواستار اقدام فوری در مورد رانت‌خواری در دانشگاه‌ها شدند. آن‌ها با اشاره به نام بعضی از فعالان تشکل‌های دانشجویی در فهرست ۱۱۵ نفره از دخالت همان‌ها در امور تشکل‌های منتقد خبر داده و نوشته بودند که چند روز پس از انتصاب آقای دکتر توفیقی به عنوان سرپرست وزارت علوم و در شرایطی که افراطیون او را مورد هجمه قرار داده بودند، اسنادی منتشر می‌شود که حاکی از مفاسد سازمان‌یافته در دانشگاه‌هاست؛ اوراقی که از تلاش‌های دیرهنگام برای اعمال نفوذ در دانشگاه‌ها و انتصاب اعضای هیئت علمی در بزرگ‌ترین دانشگاه علوم انسانی کشور پرده برمی‌دارد، آن هم افرادی که بسیاری از آنان با روابط سیاسی و خارج از ضوابط علمی و از جمله مصوبه وزارت علوم گماشته شده‌اند.
این بیانیه از حضور نورچشمی‌ها در میان بورسیه‌ها و اعضای هیئت علمی انتقاد کرده بود: «کسانی از قبیل دبیر اسبق اتحادیه‌ای که تا قبل از ظهور دولت نهم کمتر از ۲۰ تشکل را شامل می‌شد و اینک پس از هشت سال، مدعی بیش از ۴۰ انجمن اسلامی است و پیشاپیش مدعی مقابله با تشکل‌های دست‌ساخته دولت آینده می‌شود! در این فهرست البته نام دو تن از دبیران سابق انجمن اسلامی دانشگاه علامه در سال‌های اخیر هم وجود دارد. کسانی که نه‌تن‌ها با هدایت رئیس دانشگاه در ساختار انجمن اسلامی نفوذ کرده و آن را به اضمحلال کشاندند، که با هدایت مسئولان وزارت علوم وارد مجموعه «دفتر تحکیم وحدت» شده و مانع از بالندگی جریان اصیل خط امامی در اتحادیه شدند.»
مبارزه سایت خبری تحلیلی دانشجویان خط امام هم در گزارشی درباره افراد هم‌سو با وزارت علوم در دفتر تحکیم وحدت، نوشت: «در طول چند ماه اخیر که آقای «م. ع. الف» به خاطر تخلفات گسترده خود از مسئولیت دبیر تشکیلات دفتر تحکیم کنار گذارده شد، تمام تلاش این جریان و برخی رسانه‌های وابسته به نهادهای حاکمیتی بر آن بود تا با انجام مصاحبه‌های متعدد با وی مانع حذف جریان اقلیت و فرصت‌طلب تشکیلات تحکیم شوند. حمایت رسانه‌های افراطی از دبیر معزول تشکیلات تحکیم وحدت در حالی بود که کمی بعد نام وی و یکی از هم‌فکرانش به نام «ر. ز» در فهرست کذایی صدرالدین شریعتی برای عضویت در هیئت علمی دانشگاه علامه کشف شد. در‌‌ همان فهرست نام «م. الف» دبیر سابق تشکیلات اتحادیه انجمن‌های مستقل نیز دیده می‌شود که او نیز با بورس وزارت علوم وارد دوره دکترا شده و در حالی که هنوز چهار ترم از تحصیلش نمی‌گذرد، به عنوان هیئت علمی دانشگاه علامه معرفی شده است!»
شنیده‌ها از دانشجویان فعال تشکل‌ها حاکی از این است نقش معاون فرهنگی کامران دانشجو در معرفی دانشجویان خاص برای دریافت بورسیه بسیار پررنگ بود و بعضی تشکل‌ها به این ترتیب به وزارت علوم و دولت وابسته شده بودند و حتی مستقیما از گفته‌های مسئولان خط می‌گرفتند.
وزارت علوم افشا کند
مهدی امیریان، دبیر سابق تشکل دفتر تحکیم وحدت، که از روند تخصیص بورسیه به اعضای تشکل‌ها مطلع است، در گفت‌وگو با چلچراغ درباره رانت‌خواری در بعضی تشکل‌ها می‌گوید: «برخی تشکل‌های خاص که حامی دولت بودند، در سال‌های گذشته اعضا یا دانشجویانی را که مورد تایید می‌دانستند، به وزارت علوم معرفی می‌کردند و آن‌ها با وجود نداشتن صلاحیت علمی بورسیه می‌شدند. درواقع شرایط علمی اهمیت چندانی نداشت و مهم این بود که این افراد مورد تایید این تشکل‌ها باشند. این اتفاق به صورت خیلی گسترده می‌افتاد و یکی دو مورد نبود، به طوری که قبحش ریخته بود. اکثر بورسیه‌های خارج هم بعدا تبدیل به داخل شده و آن‌ها در دانشگاه‌های کشور مشغول تحصیل هستند. این موضوع بر اساس دیدگاهی در دولت احمدی‌نژاد مبنی بر پر کردن هیئت علمی‌ها از استادان هم‌خط پیش می‌رفت. این موضوع یکی از دلایل ناکارآمدی تشکل‌ها در سال‌های گذشته بوده. آن‌ها این‌گونه به دولت و وزارت علوم وابسته شدند. درواقع این شرایط برای بسیاری از دانشجویان وسوسه‌کننده بود و این از ضعف خود آن‌ها هم بود که در برابر پیشنهاد‌ها مقاومت نکردند.»
او از تعدادی از افرادی که به این ترتیب بورسیه وزارت علوم شدند، نام می‌برد و می‌گوید: «نمونه این افراد م. د. است که مشاور تشکل‌های آقای خواجه سروی بود و با مدرک ارشد از دانشگاه آزاد و معدل پایین بورسیه دکترای دانشگاه علم و صنعت شد. ع. الف. که در زمان عضویت در شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت (طیف شیراز) دبیر سیاسی بود، هم‌زمان سربازی‌اش را هم در نهاد می‌گذراند و اکنون به عنوان مسئول تشکل‌های دانشجویی وزارت علوم فعالیت می‌کند که بازمانده از دولت قبلی است. او هم با بورسیه دکترای وزارت علوم در دانشگاه علم و صنعت تحصیل می‌کند. آقای ج. دبیر انجمن اسلامی مستقل، بورسیه دکترای وزارت علوم در دانشگاه تربیت مدرس شد. آقای م. ع. الف. دبیر سابق دفتر تحکیم وحدت، نامش در فهرست ۱۱۵ نفره دانشگاه علامه طباطبایی بود. آقای ع. از جامعه اسلامی دانشجویان بورسیه شد، آقای م. م که دبیر انجمن اسلامی مستقل بود، با بورسیه وزارت علوم در بلژیک مشغول تحصیل دکتراست. آقای م. الف. دبیر سابق انجمن اسلامی مستقل بورسیه دکترای دانشگاه علامه طباطبایی شده. ح. س. که مدیر موسسه ایران شد و با لیسانس دانشگاه آزاد، به عنوان دانشجوی پولی وارد دوره کار‌شناسی ارشد دانشگاه امیرکبیر شده و حالا هم بورسیه دکترای وزارت علوم شده است. تعداد زیادی از دانشجویان عضو این تشکل‌ها به همین شکل بورسیه شدند. وزارت علوم مدارک این افراد را در اختیار دارد و بسیار مهم است که وزیر علوم و رئیس سازمان امور دانشجویان مدارک را بررسی کنند و آن‌هایی را که غیرقانونی و رابطه‌ای بورسیه شده‌اند، اعلام کنند.»
امیریان با انتقاد از رویه اعضای این تشکل‌ها می‌گوید: «نکته جالب این است که همین افراد، دانشجویان انجمن‌های اسلامی در دوره اصلاحات را متهم می‌کنند که پیاده‌نظام دولت بودند و فضای امنیتی دانشگاه‌ها را تئوریزه و توجیه می‌کردند و برای جلوگیری از اقدامات اصلاحی وزارت علوم به مجلس فشار می‌آورند، در حالی که کمترین پایگاه دانشجویی را دارند. بعضی از این تشکل‌ها انتخاباتی میان دانشجویان برگزار نمی‌کنند و برخی دیگر هم انتخاباتی هدایت‌شده و هدفمندی با کمترین استقبال از سوی دانشجویان دارند. مثلا یکی از این تشکل‌ها در دانشگاه تهران در انتخابات شورای مرکزی کمتر از ۷۰ نفر از دانشجویان شرکت کرده بودند. چندین نفر از اعضای فارغ‌التحصیل این اتحادیه‌ها عضو هیئت مدیره شستا (شرکت سرمایه‌گذاری سازمان تامین اجتماعی) بودند. حتی هزینه سایت خبرنامه دانشجویان (نزدیک به جبهه پایداری) هم بودجه عمومی پرداخت می‌شود. این مسئله با دیدگاه‌هایی که ما از مقام معظم رهبری دریافت کرده‌ایم، تناقض آشکار دارد. مطالبه ما این است که وزارت علوم مدارک را بررسی کند و اعلام کند چه کسانی این امتیازات را به دست آوردند.»

منبع: چلچراغ

:::::