۱۳:۳۴ - ۱۳۹۳/۰۵/۸

نقش عید فطر در تزکیه نفس از منظر امام خمینی(س)

از نظر حضرت امام به برکت میهمانی الهی در ماه رمضان در روز عید فطر وحدت و همدلی در جامعه ایجاد شده و مردم با اجتماع برای نماز عید و شنیدن خطبه های نماز عید راه عزت و سربلندی در مقابل دشمنان جهانخوار پیدا می نمایند و تسلیم هوای نفس و شیطان نخواهند بود: «فطر، روزى است که خداوند تعالى براى مسلمین عید قرار داده تا با اجتماع خود در نماز و خطابه‏هاى مناسب با هر عصر، راه و روش خود را در مقابل اسلام و مقابل دشمنان خونخوار آن بیابند.»

مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): عید فطر یکى از دو عید بزرگ در سنت اسلامى است که درباره آن احادیث و روایات بسیاری وارد شده است. مسلمانان روزه دار که ماه رمضان را به روزه دارى به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیارى از کارهاى مباح دیگر امتناع ورزیده‌اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند مى‏طلبند، اجر و پاداشى که خود خداوند به آنان وعده داده است.

از نظر حضرت امام(س) عید فطر بعد از یک ماه روزه‌داری جشن میهمانی و عید برای ضیافت الهی و وصال است وجشن پیروزی بر هوای نفس و شیطان و موفقیت بر انجام دستورالهی است. حضرت امام(س) می فرمایند:

«‌عید شریف فطر عید است براى ضیافة‌الله، و عید شریف قربان عید است براى لقاء اللَّه و آن عید که ضیافة اللَّه است، مقدمه است براى لقاء اللَّه‏.»

(صحیفه امام، ج‏۱۸، ص۱۱۸)

از نظر حضرت امام به برکت میهمانی الهی در ماه رمضان در روز عید فطر وحدت و همدلی در جامعه ایجاد شده و مردم با اجتماع برای نماز عید و شنیدن خطبه های نماز عید راه عزت و سربلندی در مقابل دشمنان جهانخوار پیدا می نمایند و تسلیم هوای نفس و شیطان نخواهند بود. حضرت امام(س) در این باره می فرمایند:

«فطر، روزى است که خداوند تعالى براى مسلمین عید قرار داده تا با اجتماع خود در نماز و خطابه‏هاى مناسب با هر عصر، راه و روش خود را در مقابل اسلام و مقابل دشمنان خونخوار آن بیابند.»

(صحیفه امام، ج‏۳، ص ۱۷۰)

از منظر حضرت امام (س) نماز با شکوه و گسترده و میلیونی عید فطر سال ۵۷ به امامت شهید آیة الله دکتر مفتح رحمة الله بود که کمر طاغوت و شاه را شکست و باعث برچیده شدن بساط ظلم و چپاول مردم در ایران اسلامی شد. امام(س) می فرمایند:

«فطر امسال، عید حماسه و جنبش هر چه بیشتر تمام جناحهاى ملت ایران بود؛ روزى که رشد فکرى و عملى ملت را به دنیا ثابت کرد و پوچ بودن تبلیغات پر دامنه مخالفین نهضت را ثابت نمود؛ پیوستگى تمام جناحها را ثابت کرده خواستِ تمام ملت را که رفتن شاه و برچیده شدن بساط ظلم و چپاول مردم مسلمان است، با کمال صراحت اعلام نمود. مردم مسلمان ایران به دنبال برگزارى نماز عید، دست به عبادت ارزنده دیگرى زدند که آن فریادهاى کوبنده علیه دستگاه جبار و چپاولگر براى بپاداشتن حکومت عدل اسلام است که کوشش در این راه از اعظم عبادات است‏.»

(صحیفه امام، ج‏۳، ص ۴۵۴)

بنگریم که امام خمینی(س) ـ که کامل ترین مصداق عالم عامل و عارف واصل است ـ چه زیبا و رسا آداب ضیافت الهی و عبور از مراحل سخت تزکیه نفس و رسیدن به عیدفطر را تبیین می نماید. حضرت امام خمینی معیارهای خاصی برای عیدفطر مشخص می کنند که بر مبنای آنها باید خویشتن را بسنجیم و در خلوتگاه دل و به دور از هرگونه تعصب و جانبداری نسبت به خود بیندیشیم و بنگریم که آیا به عید واقعی رسیده ایم و حق داریم که خود را پیروز میدان مجاهدات نفسانی بدانیم.

معیار اول تفکر در این واقعیت که آیا به درستی در ضیافت الهی وارد شده ایم و آن گونه که شایسته است شرایط و آداب میهمانی را رعایت نموده‌ایم یا نه.

معیار دوم ترک شهوات ظاهری می باشد که شامل همه معاصی و گناهانی است که توسط اعضا و جوارح انسان صورت می‌گیرد.

معیار سوم ترک شهوات باطنی است که از شهوات ظاهری خطرناک تر می باشند و بالاترین سد راه رهایی انسان از «خود» و رسیدن به «آزادگی معنوی» و «مقام قرب الهی » به شمار می روند. این شهوات عبارتند از:

خودخواهی‌ها، منیت‌ها، جاه‌طلبی‌ها، قدرت پرستی‌ها، ریاست خواهی‌ها و تمام صفات درونی که برانگیزاننده فتنه و اختلاف مکر و نیرنگ نفاق و دورویی استبداد رای خودشیفتگی و استکبار… می باشند.

در همین خصوص امام خمینی می‌ فرمایند:

«این ضیافت، همه‏اش ترک است؛ ترک شهوات از قبیل خوردنیها، نوشیدنیها و جهات دیگرى که شهوات انسان اقتضا مى‏کند. خداوند دعوت کرده است ما را به اینکه شما باید وارد بشوید در این میهمانخانه و این ضیافت هم جز ترک، چیزى نیست؛ ترک هواها، ترک خودیها، ترک منیها، منیتها. اینها همه در این میهمانخانه است و ما باید حساب کنیم ببینیم که آیا وارد شدیم در این میهمانخانه یا اصلاً، وارد نشدیم، راهمان دادند به این ضیافتخانه یا نه؟… استفاده کردیم از این ضیافت الهى یا نه. شماها در فکر باشید که اگر از این ضیافت درست بیرون آمدید آن وقت عید دارید. عید مال کسى است که در این ضیافت راه یافته باشد استفاده کرده باشد از این ضیافت. همان طورى که شهوات ظاهرى را باید ترک بکند، از شهوات باطنى که بالاترین سد راه است براى انسان، باید از اینها جلوگیرى کند. تمام این مفاسدى که در عالم حاصل مى‏شود، براى این است که در این ضیافت وارد نشده‏اند یا اگر وارد شده‏اند استفاده نکرده‏اند. خطاب به همه مردم است، همه دعوت شدید به ضیافت اللَّه، همه مهمان خدا هستید و مهمانى به ترک است. اگر ذره‏اى هواى نفس در انسان باشد، این به مهمانى وارد نشده است یا اگر وارد شده است استفاده نکرده است. تمام این جار و جنجالهایى که در دنیا مى‏بینید براى این است که استفاده از این ضیافت نکرده‏اند، در این مهمانى وارد نشده‏اند، دعوت خدا را قبول نکرده‏اند. کوشش کنید که این دعوت را لبیک بگویید. …اگر مى‏بینید در دنیا جنگ و جدال است و در بین شما هم -‌خداى نخواسته- نمونه‏اش هست، بدانید که در این ضیافت وارد نشدید، ماه رمضان را ادراک نکردید. اقبال کرده است به شما ماه رمضان‏… اما شما او را ردش کردید‌، پس زدید.‌»

(صحیفه امام، ج‏۲۱، ص۴۶-۴۵)

از این بیانات که در جمع مسئولان نظام اسلامی و در روز عید سعید فطر ۱۴۰۸ ه. ق(۱۳۶۷/۲/۲۷) برگزار شده است، اینگونه بنظر میرسد که امام خمینی به موضوع ضیافت الهی و عبور از گردنه های سخت جهاد و مبارزه با موانع رشد و کمال برای رسیدن به «عید پیروزی بر نفس» رویکردی کلان و گسترده داشتند. این رویکرد کلان دارای دو جنبه است : جنبه اول مربوط به «ضیافت الهی» است که معتقدند همه و از جمله صاحبان قدرت و مقام در نظام های سیاسی و حکومتی باید به این ضیافتگاه وارد شوند و از آن بهره ببرند و در مسیر فلاح و رستگاری قرار گیرند. خداوند قادر متعال بر همان مبنا که دین اسلام را جهانی و دارای قوانین جامع و رهایی بخش در ابعاد اجتماعی اقتصادی علمی سیاسی اخلاقی تربیتی و حکومتی قرار داده است ضیافتگاه خود را نیز دارای ابعاد وسیع و در برگیرنده میهمان های مختلف در سطوح گوناگون مقرر کرده که بر سر سفره های گسترده آن مائده های معنوی فراوان یافت می شود و مقام «ترک خودیت ها و رهایی از قیود و زنجیره های اسارت» نیز متناسب با این حضور در سطح کلان دارای ارزش و آثار عظیم می‌باشد.

 جنبه دوم مربوط به «هواهای نفسانی» است که در این رویکرد کلان از امور فردی و هوس‌ها و شهوت های محدود آن خارج می‌شود و در گستره نظام‌های حکومتی دنیا و در حوزه‌های مدیریت‌های گوناگون صاحبان قدرت و ریاست به نقش آفرینی مخرب می‌پردازد.

منبع: جماران

:::::