۰۹:۵۶ - ۱۳۹۲/۰۲/۲۶

مجلس چهارم همراه با آغاز نظارت استصوابی

رد صلاحیت 80 نفر از نامزدهای طیف چپ که 40 نماینده مجلس نیز جزو آنان بودند اجازه نداد که طیف چپ و در راس آن مجمع روحانیون مبارز امکان حضور در رقابت انتخاباتی را بیابد. با توجه به روند قضایا، مجمع روحانیون مبارز و گروه های همسو تصمیم گرفتند در انتخابات شرکت نکنند اما بعدها بنا به توصیه مقام معظم رهبری با انتشار بیانیه ای عزم خود را برای حضور در انتخابات اعلام و عنوان کردند که تنها به خاطر نظر رهبری در این عرصه شرکت می کنند.

«مبارزه» (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام):

اتفاق مهم این دوره [از انتخابات مجلس شورای اسلامی] این بود که در محرومیت جناح چپ روحانیون طیف راست این جریان (جامعه روحانیت مبارز) در سطحی گسترده با شعار پیروی از خط امام، اطاعت از رهبری و حمایت از هاشمی به صحنه انتخابات آمدند. گروه های همسو این تشکل همچون جمعیت موتلفه، جامعه وعاظ، جامعه اسلامی مهندسین و جامعه اسلامی فرهنگیان، دانشگاهیان و جامعه زینب و جامعه اصناف و بازار نیز از فهرست جامعه روحانیت مبارز حمایت کردند. فهرست این گروه بدین شرح بود: محمدعلی موحدی کرمانی، سیدعلی غیوری، علی اکبر ناطق نوری، عباسعلی عمید زنجانی، علی موحدی ساوجی، محسن مجتهد شبستری، سیدعلی اکبر حسینی، قربانعلی دری نجف آبادی، سیدعلی اکبر ابوترابی، سیدرضا تقوی، سیدمحمود دعایی، عباس شیبانی، سعید رجایی خراسانی، مرتضی نبوی، علی نقی سید خاموشی، حبیب ا… عسگراولادی، محمد رضا باهنر، محمدجواد لاریجانی، سیدمحسن یحیوی، علی عباسپور تهرانی، هاشم رهبری، کاظم سیفیان، شهاب الدین صدر، محمود صابرهمیشگی، مریم بهروزی، مرضیه وحیددستجردی، نفیسه فیاض بخش، پروین سلیحی(لباف نژاد)، منیره نوبخت و حسن روحانی.

علاوه بر تشکل های همسو با جامعه روحانیت مبارز برخی از گروه های دانشجویی نیز با ارائه لیستی جداگانه در کنار تایید بسیاری از نامزدهای فهرست جامعه روحانیت مبارز به معرفی برخی از نامزدهای اختصاصی خود پرداختند که از آن جمله می توان به اتحادیه انجمن های اسلامی و فارغالتحصیلان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی اشاره کرد. حشمت ا… طبرزدی دبیر شورای مرکزی تشکل مذکور در گفت وگو با مطبوعات از علی اکبر ابوترابی، حسن روحانی، عباسعلی عمیدزنجانی، محسن یحیوی، حشمت ا… طبرزدی، سیدجواد امامی، حسین کنعانی مقدم، رفعت بیات، فاطمه نوغانی، محمدهاشم رهبری، سیدمحمد اصغری، محمدجواد لاریجانی، علی عباسپور تهرانی فرد، مرضیه وحید دستجردی، محمدجواد سهلانی و محمدکاظم سیفیان به عنوان نامزدهای اتحادیه انجمن های اسلامی فارغالتحصیلان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی تهران نام برد. علاوه بر تهران در بسیاری از شهرستان ها نیز نامزدهای انتخاباتی همسو با جریان راست با شعار محوری پیروی از خط امام، اطاعت از رهبری و حمایت از هاشمی وارد عرصه رقابت سیاسی شدند.

رد صلاحیت ۸۰ نفر از نامزدهای طیف چپ که ۴۰ نماینده مجلس نیز جزو آنان بودند اجازه نداد که طیف چپ و در راس آن مجمع روحانیون مبارز امکان حضور در رقابت انتخاباتی را بیابد. با توجه به روند قضایا، مجمع روحانیون مبارز و گروه های همسو تصمیم گرفتند در انتخابات شرکت نکنند اما بعدها بنا به توصیه مقام معظم رهبری با انتشار بیانیه ای عزم خود را برای حضور در انتخابات اعلام و عنوان کردند که تنها به خاطر نظر رهبری در این عرصه شرکت می کنند. مجمع روحانیون مبارز علت اصلی تصویب نظارت استصوابی را انحصارطلبی راست سنتی در کسب و حفظ قدرت سیاسی و اقتصادی می دانست و معتقد بود که جناح راست از راه قانونی کردن طرح نظارت استصوابی، تسلط بر فضای مطبوعاتی، تغییر و ترکیب هیات منصفه مطبوعات، تغییر ترکیب اعضای حقوقدان شورای نگهبان و ایجاد تغییر و تحول در سطح مدیران و مسوولان اجرایی و به ویژه عزل و نصب ها در وزارتخانه های مختلف قصد ایجاد محدودیت برای رقبای سیاسی خود را دارد.

با این همه مجمع روحانیون مبارز با شعار خط امام(ره)، ولایت فقیه، قانون اساسی و حل مشکلات اقتصادی در جهت حمایت از محرومین و مستضعفین عزم خود را برای حضور فعال در عرصه انتخابات جزم کرد و در نهایت نامزدهای خود در تهران را به این شرح اعلام نمود: مهدی کروبی، سیدمحمد موسوی خویینی ها، محمدرضا توسلی، سیدعلی اکبر محتشمی پور، سیدعبدالواحد موسوی لاری، عیسی ولایی، محمدعلی صدوقی، فخرالدین حجازی، محمود دعایی، مرتضی الویری، حسین مظفری نژاد، سیدعلی اکبر ابوترابی، سعید حجاریان، محمدحسن رحیمیان، عباس دوزدوزانی، مرتضی کتیرایی، ابوالقاسم سرحدی زاده، محمد سلامتی، نجفقلی حبیبی، محمدسعید تسلیمی، سیدمحمد صدر، شمس الدین وهابی، محسن رهامی، سیدمحمد اصغری، سیدمحسن یحیوی، علیرضا محجوب، گوهرالشریعه دستغیب، فاطمه کروبی، مرضیه حدید چی و سهیلاجلودارزاده. در مقایسه با دوره های قبل نامزدهای مشترک در فهرست های جداگانه جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز کاهش پیدا کرده بود. در این دوره تنها علی اکبر ابوترابی، سیدمحمود دعایی و سیدمحسن یحیوی جزو نامزدهای مشترک این دو جریان سیاسی بودند.

در کنار مجمع، ائتلاف خط امام شامل اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان(دفتر تحکیم وحدت)، انجمن اسلامی معلمان ایران، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها، انجمن اسلامی مهندسین و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران قرار داشتند. در میان آنان، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران تشکلی جدید التاسیس بود و عناصر تشکیل دهنده آن اعضای مستعفی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بود که در شرایط فعلی با پسوند “ایران” وارد عرصه انتخابات شده بودند. حضور این عده که شامل چهره هایی مانند بهزاد نبوی، محمد سلامتی، محسن آرمین، فیض ا… عرب سرخی و… بود با واکنش منفی جریان راست مواجه شد. همگان می دانستند که این عده در مخالفت با عملکرد راستی کاشانی نماینده امام(ره) در سازمان مذکور از فعالیت های حزبی کنار کشیدند و سازمان نیز در سال ۶۵ منحل شد. پس تشکل جدید در حقیقت شامل مخالفان راستی کاشانی و به عبارتی دیگر منتقدان عملکرد جریان راست بودند. راستی کاشانی در واکنش به این مساله و در اعتراض به اعلام موجودیت سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی گفت: “باید دید افراد تشکیلات جدید چه کسانی هستند، آیا از ولایت فقیه پیروی دارند؟ یا از افرادی هستند که چون نتوانستند از نظرات ولایت فقیه پیروی کنند از سازمان قبلی استعفا داده بودند؟ تشکیلات جدید که کلمه “ایران” به آن ضمیمه شد، ممکن است از جهت قانونی اشکال نداشته باشد اما به هر حال استفاده از نام سابق این سازمان است و این موضوع به هیچ وجه صحیح نیست. سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی با پسوند ایران نه دنباله سازمان قبلی است و نه ارتباطی با من دارد.” با این حال عناصر ائتلاف خط امام ترجیح دادند که از فهرست نامزدهای مجمع روحانیون حمایت کرده و خود از ارائه فهرست جداگانه خودداری کند. از این رو این تشکل با انتشار بیانیه ای ضمن تحلیل اوضاع سیاسی و نقد عملکرد جریان راست اعلام کرد: “ائتلاف خط امام از ارائه لیست کاندیداهای نمایندگی چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی در تهران معذور است. با این حال بر اساس اعتقادات اسلامی و اعلام وفاداری به نظام مقدس جمهوری اسلامی و مصالح عالیه آن و حفظ وحدت ملی و مقابله با خواست دشمنان اسلام و انقلاب در انتخابات شرکت می کنیم و به رغم اختلاف نظر با سلیقه های سیاسی و اقتصادی معدودی از کاندیداهای معرفی شده از طرف مجمع روحانیون مبارز تهران در مجموع این لیست را ارجح می دانیم.”

سرانجام انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۱ فروردین ۷۱ برگزار شد. در مرحله اول این انتخابات ۱۸ میلیون و ۸۱ هزار و ۴۳۲ نفر در سراسر کشور شرکت کردند که بر اساس آمار شامل ۶۵ درصد از واجدین شرایط می شد. در مرحله اول ۱۳۵ نفر از منتخبین از ۱۱۳ حوزه به مجلس شورای اسلامی راه پیدا کردند. در مرحله اول در تهران یک میلیون و ۷۰۱ هزار و ۲۹۹ نفر رای دادند و از این تعداد سید علی اکبر موسوی حسینی با ۹۳۷ هزار و ۳۰۲ رای و سیدعلی اکبر ابوترابی با ۶۷۲ هزار و ۱۵۵ رای به مجلس راه یافتند و تکلیف ۲۸ نماینده دیگر به مرحله دوم موکول شد.

از ۳۰ نفر مرحله اول، ۲۹ نفر از نامزدهای روحانیت و نفر سی ام از مجمع روحانیون بود (آمار از کتاب معرفی نمایندگان پنج دوره مجلس استخراج شده است) مرحله دوم نیز ۱۸ اردیبهشت ۷۱ برگزار شد. در مجموع در مرحله دوم یک میلیون و ۲۵ هزار و ۶۲۹ نفر (به نقل از پایگاه اطلاع رسانی وزارت کشور) در تهران شرکت کردند در این مرحله ۲۸ نماینده تهران بدین شرح انتخاب شدند: عباس شیبانی، محمدجواد اردشیر لاریجانی، محسن یحیوی، محمدرضا باهنر، علی اکبر ناطق نوری، سیدمحمود دعایی، محمدعلی موحدی کرمانی، سعید رجایی خراسانی، حسن روحانی، علی عباسپور تهرانی، نفیسه فیاض بخش، محسن مجتهد شبستری، علی نقی خاموشی، عباس علی عمید زنجانی، مریم بهروزی، پروین سلیحی، سیدمرتضی نبوی، سیدشهاب الدین صدر، مرضیه وحیددستجردی، قربانعلی دری نجف آبادی، منیره نوبخت، علی غیوری نجف آبادی، سیدرضا تقوی، محمدکاظم سیفیان، حبیب ا… عسگراولادی، محمدهاشم رهبری، علی موحدی ساوجی و محمود صابر همیشگی. با این نتایج که به پیروزی جامعه روحانیت مبارز منجر شد، مجمع روحانیون مبارز و متحدانش هم به دلیل وجود نظارت استصوابی از مجلس حذف شدند. همان گونه که انتظار می رفت ترکیب نمایندگان مجلس تغییری کلی پیدا کرده بود و جامعه روحانیت مبارز و تشکل های همسو، اکثریت پارلمان جدید را به دست آورده بودند.

مجمع روحانیون مبارز و متحدانش فراکسیون کوچکی را در مجلس چهارم تشکیل دادند که توسط مجید انصاری تنها نماینده عضو مجمع روحانیون مبارز رهبری می شد. شکست جریان چپ به گونه ای بود که حتی مهدی کروبی دبیرکل مجمع روحانیون و رئیس مجلس سوم نیز از راهیابی به مجلس بازماند. علاوه بر تهران در سایر شهرستان ها نیز بسیاری از عناصر وابسته به جریان راست موفق به راهیابی به مجلس شورای اسلامی شدند. در پی این شکست، نیروهای اصلی این جریان ضمن مقصر قلمدادکردن رقیب با تکدر خاطر کم کم گوشه انزوا اختیار کرده و تا مدتها سیاست سکوت را بر فعالیت سیاسی ترجیح دادند. آنها اگرچه در مواضع رسمی خود، نظارت استصوابی شورای نگهبان را عامل اصلی شکست در انتخابات معرفی می کردند.

پس از این انتخابات، مجمع روحانیون مبارز به دلیل آنکه فضا را برای فعالیت نامساعد می دید، فعالیت سیاسی خود را تعطیل کرد. یکی از اعضای مجمع روحانیون مبارز در این باره می گوید: “در مجموع شرایط و فضای نامساعدی که قبل و پس از انتخابات چهارمین دوره مجلس به وجود آمد، سبب شد مجمع روحانیون فعالیت سیاسی خود را تا ایجاد شرایط مساعد تعطیل اعلام کند (سلام ۲۴/۷/۷۵) عباس عبدی نیز در این باره می نویسد: “جناح چپ پس از حذف از قدرت فرصتی یافت تا اجباراً به بازنگری گذشته بپردازد” (سلام ۸/۳/۷۴)

همانگونه که عبدی می گوید مجمع روحانیون و برخی از متحدانش از صحنه رقابت کنار رفتند، اما شاید این کناره گیری دستاورد بزرگتری داشت که ۵ سال بعد از آن به بارنشست و آن هم چیزی نبود جز ظهور قدرتمندانه و نوسازی شده جریان چپ در سازمانی به نام “دوم خرداد.”

منبع: روزنامه اعتماد ملی، شماره ۵۵۵ به تاریخ ۱۹/۱۰/۸۶، صفحه ۸ (مجلس)