نظارت استصوابی
مبانی نظارت استصوابی و نقد عملکرد شورای نگهبان
آقای جنتی قبل از انتخابات مجلس ششم اگر اشتباه نکنم در مورد نظارت استصوابی از وی سوال کردند که او گفت نظارت استصوابی قانون است. بروید مجلس چهارم یا پنجم تصویب کرده، شما هم عوض کنید، ما مسئله ای نداریم. اما بعد که خواستند عوض کنند، گفتند نه این تفسیر ما هست. یعنی به گونه ای غیر حقوقی برخورد می کنند.
بازخوانی یک پرونده: شورای نگهبان و صلاحیت بهزاد نبوی
پرونده بهزاد نبوی در شورای نگهبان که با اتهام دست داشتن ماجرای انفجار دفتر تخست وزیری (شهریور 1360) و شهادت شهیدان رجایی و باهنر گره خورده؛ ماجرای بسیار جالبی است. همین ماجرای و چند اتهام دیگری سبب شد وی در چندین دوره انتخابات مجلس ردصلاحیت شود.
انتظارات و انتقادات امام از شورای نگهبان
در یکی از دیدارهای اعضای این شورا در مرداد ماه 1365، امام پیرامون «نحوه استفاده از فقه در جهت خدمت به مردم»، «احتراز اعضای شورا از افراد مقدس نما»، «کسانی که زیاد دم از رساله می زنند» و «دوری گزیدن از مخالفین دولت خدمتگزار»، تذکراتی می دهند. امام همچنین طی یک پیام کتبی موضع گیری های سیاسی برخی اعضا را مورد انتقاد قرار داده و خطر نفوذ حجتیه ای ها را در شورا گوشزد می کنند.
شورای نگهبان، نظارت استصوابی و انتخابات
در آستانه یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و همزمان با بررسی صلاحیت کاندیداها در شورای نگهبان قانن اساسی، پرونده ای با موضوع «شورای نگهبان، نظارت استصوابی و انتخابات» در سایت مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام) منتشر شده که با انتشار مطالب دیگری به روز خواهد شد.
نظارت شورای نگهبان؛ استصوابی یا استطلاعی؟
در پنج اصل از اصول قانون اساسی واژه نظارت آمده است که تماماً بدون قید استصواب است: اصل 99 در مورد نظارت شورای نگهبان بر انتخابات، اصل یکصدوشصت و یک نظارت دیوان عالی کشور، اصل یکصد و هفتاد و چهار نظارت سازمان بازرسی کل کشور، اصل 75 نظارت سه قوه (مجریه، قضائیه، مقننه) بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
فقه متهم است یا مدعی؟
موضوع نظارت بر انتخابات، یکی از مواردی است که فقه، مدّعی است، نه متّهم. و البته از اینگونه موارد، فراوان است که با تبیین آنها، اصالت، عمق و عقلانیت فقه شیعه، هر چه بیشتر آشکار می شود.
نظارت استصوابی و پیشینه آن
در یک سوی این مناقشه نهادی قرار دارد که هفده اصل از اصول قانون اساسی به وظایف و اختیارات آن اختصاص یافته است. در سوی دیگر این مناقشات نوعاً، شخصیت ها و صاحبنظرانی حضور دارند که از لوازم و اقتضائات جمهوریت و حاکمیت مردم در تعیین سرنوشت خود و آزادی های مشروع و مصرح در قانون اساسی سخن می گویند.
مجلس چهارم همراه با آغاز نظارت استصوابی
رد صلاحیت 80 نفر از نامزدهای طیف چپ که 40 نماینده مجلس نیز جزو آنان بودند اجازه نداد که طیف چپ و در راس آن مجمع روحانیون مبارز امکان حضور در رقابت انتخاباتی را بیابد. با توجه به روند قضایا، مجمع روحانیون مبارز و گروه های همسو تصمیم گرفتند در انتخابات شرکت نکنند اما بعدها بنا به توصیه مقام معظم رهبری با انتشار بیانیه ای عزم خود را برای حضور در انتخابات اعلام و عنوان کردند که تنها به خاطر نظر رهبری در این عرصه شرکت می کنند.
نظارت استصوابی
جامع ترین منبع درباره موضوع قانون انتخابات، نظارت استصوابی و شورای نگهبان؛ کتاب «نظارت استصوابی» است که به اهتمام روابط عمومی دفتر تحکیم وحدت در سال 1378 منتشر شده است.
شورای نگهبان؛ مرور یا عبور از اندیشه های امام؟
طی سالهای گذشته همیشه در آستانه انتخابات و مدتی بعد از آن عملکرد شورای نگهبان به عنوان نهادی که مسئولیتی در این زمینه بر عهده دارد، در کنار دیگر نهادها و ارگان های مسئول در این ارتباط، در معرض قضاوت مردم و مسئولین قرار گرفته است. غالباً این سوال مطرح می شود که آیا شورای نگهبان ضوابط، معیارها، مقررات و مصالح انقلاب و نظام را در انتخابات مراعات نموده یا خیر؟