۱۸:۵۵ - ۱۳۹۲/۰۵/۱۶ گفتگو با دکتر علی منتظری:

جهاد دانشگاهی را تبدیل به پایگاه سیاسی کردند

جهاد دانشگاهی مولود انقلاب فرهنگی است. حضرت امام(ره)، ضمن تایید این حرکت خودجوش دانشجویی، برای مدیریت آن در 23 خرداد 1359، ستادی را به نام ستاد انقلاب فرهنگی تأسیس فرمودند. این ستاد که بعدها به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتقاء یافت در 16 مرداد سال 1359، برای انجام امور اجرایی خود در داخل دانشگاه ها و کمک به امر انقلاب فرهنگی، نهادی را به نام جهاد دانشگاهی تاسیس کرد. در واقع، جهاد دانشگاهی برای انجام امور انقلاب فرهنگی و حفظ دستاوردهای آن در دانشگاه ها تاسیس شد.

montazeriمبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): ۱۶ مرداد هر سال، یادآور تشکیل یکی از تاثیرگذارترین نهادهایی است که در سال های اولیه انقلاب، به منظور پیشبرد و حفظ اهداف انقلاب فرهنگی آغاز به کار کرد. جهاد دانشگاهی، که ثمره آرمان و تلاش دانشجویان انقلابی و مسلمان است، در سال های فعالیت خود، فراز و فرود های بسیاری را سپری کرده؛ فراز و فرودهایی که می توان آنها را در خاطرات خوش گذشته، و دلمشغولی ها و نگرانی های امروز جهادگران آن یافت.

همزمان با سالروز تشکیل این نهاد، در این باره گفتگویی با رئیس پیشین جهاد دانشگاهی، دکتر علی منتظری انجام داده ایم که می خوانید:

به عنوان مقدمه بفرمایید که جهاد دانشگاهی در ابتدای فعالیتش به چه هدف و بر اساس چه تفکری ایجاد شد.

جهاد دانشگاهی مولود انقلاب فرهنگی است. انقلاب فرهنگی، نهضتی بود خودجوش که توسط دانشجویان مسلمان و پیرو خط امام برای اعتلای جایگاه علم و دانش و نهادینه کردن استقلال علمی، خودباوری و دفاع از انقلاب مردم در دانشگاه های کشور شکل گرفت و بعد، همان طور که اطلاع دارید حضرت امام(ره)، ضمن تایید این حرکت خودجوش دانشجویی، برای مدیریت آن در ۲۳ خرداد ۱۳۵۹، ستادی را به نام ستاد انقلاب فرهنگی تأسیس فرمودند. این ستاد که بعدها به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتقاء یافت در ۱۶ مرداد سال ۱۳۵۹، برای انجام امور اجرایی خود در داخل دانشگاه ها و کمک به امر انقلاب فرهنگی، نهادی را به نام جهاد دانشگاهی تاسیس کرد. پس در واقع، جهاد دانشگاهی برای انجام امور انقلاب فرهنگی و حفظ دستاوردهای آن در دانشگاه ها تاسیس شد. البته در طول زمان ماموریت های متفاوتی به جهاد محول شده است و ماموریت های کنونی این سازمان، در آخرین اساسنامۀ جهاد دانشگاهی مذکور است.

هسته اولیه تشکیل دهنده ی این نهاد، صرفا به خاطر ارتقای علمی این نهاد را ایجاد کردند یا اهداف دیگری نیز داشتند؟

این دانشجویان در واقع می خواستند به فرمان و مطالبات بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران – حضرت امام خمینی – پاسخ دهند. امام(ره) فرموده بودند که باید تحولی اساسی در دانشگاه ما پدید آید و از شرق و غرب مستقل شود. این حرف، نفی تعاملات علمی نبود، بلکه نفی تسلیم و وابستگی به قدرت ها و تاکید و تایید وابستگی به مردم بود. دانشگاه وابسته به مردم، باید از انقلاب رخ داده در مقابل امپریالیسم و سرمایه داری و استبداد ظالمانه شاهنشاهی محافظت و دفاع کند و مانع رشد و ترویج جریان های انحرافی و کودتایی شود که توسط سازمان سیا در مناطق مرزی به راه افتاده بودند. وقتی انقلاب شد ما دانشگاهی نداشتیم، بلکه دانشگاه ها تماما تبدیل به صحنه ی معارضه و درگیری و نیروگیری برای منازعات مرزی شده بودند. جوانان دانشجو در آن زمان بسیار شور و شوق فعالیت داشتند و لذا ممکن بود مورد سوءاستفاده‌ی این جریانات قرار گیرند. اما امام می خواستند که دانشگاه حامی انقلاب باشد. دانشجویان مسلمان نیز از ابتدا اندیشه ی برآورده کردن این خواست امام را داشتند و می خواستند دانشگاهی بسازند که وابسته به مردم و حامی انقلاب آنان باشد. شاید اگر جنگ تحمیلی در شهریور ۵۹ شروع نشده بود، جهاد دانشگاهی بیشتر به آرمان های علمی می پرداخت. اما به تبع آغاز جنگ، بخشی از برنامه های ما معطوف به دفاع مقدس شد. و بعد هم در سال ۱۳۶۱ باید دانشگاه باز می شد و نیاز بود که ما در بازگشایی دانشگاه مجری باشیم و لذا بخشی از توان ما، مصروف کارهای اجرایی شد. اما خدا را شاکریم که در کنار جبهه ی علم، در این جبهه ها هم آموخته های ارزشمندی بدست آوردیم و به برکت همین آموخته ها و به برکت خون شهدا، جهاد دانشگاهی توانست در جایگاه مستحکم و برجسته ای قرار گیرد.

شما خاطره ای از دیدار با امام نیز دارید؟

خاطرات زیادی دارم. برای مثال در آغاز انقلاب از طریق والد معظم و مساعدت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، دانشجویان و اساتید دانشگاه محل تحصیل خود را به محضر امام بردم. دیداری بسیار صمیمی بود. متأسفانه نوار سخنان حضرت امام در آن دیدار را ندارم اما مجموعه‌ای از عکس‌های آن دیدار باقی است.

اما به عنوان جهاد دانشگاهی ما دیدار خاصی با امام نداشتیم. ولی در جریان انقلاب فرهنگی دیدار باشکوهی با ایشان شکل گرفت. وقتی در ۲ اردیبهشت ۱۳۵۹، انقلاب فرهنگی رخ داد، عده ای از جمله منافقان، توده ای ها، سلطنت طلبان، مارکسیست ها و گروهک های وابسته، به مخالفت پرداختند. حتی رئیس جمهور وقت – بنی صدر- نیز مخالف انقلاب فرهنگی بود و می پنداشت که ما از عوامل شهید آیت یا حزب جمهوری اسلامی هستیم و هدف سرنگون کردن او را داریم. در حالی که در مخیله ی هیچ یک از ما چنین چیزی وجود نداشت و ما تنها به عشق امام و به شوق دانشگاه آرمانی که ایشان تصویر کرده بودند، این حرکت را آغاز کردیم. امام می فرمودند دانشگاه باید نورانی باشد و تهذیب، مقدم بر تعلیم باشد. به هر حال، به خاطر مخالفت مخالفان، پیشنهاد شد که ما در راهپیمایی مسالمت آمیزی به سوی جماران حرکت کنیم و نظر امام را بپرسیم و اگر ایشان بسته شدن دانشگاه ها را تایید کردند، به این کار ادامه دهیم. البته در آن زمان تعداد دانشگاه ها و دانشجویان بسیار کم بود و اجتماع چهار یا پنج هزار نفره ی دانشجویان، اجتماع باشکوهی محسوب می شد. به هرحال این اجتماع تشکیل شد و ما به سمت بیت امام حرکت کردیم و در حسینیه اجتماع کردیم. جناب آقای دکتر واعظ زاده هم که در آن زمان دانشجو بودند، متنی را در حضور امام قرائت کردند و بعد حضرت امام، فرمایشات مهمی پیرامون دانشگاه و مسائل مربوط به آن ایراد فرمودند که خوشبختانه اسناد کامل آن موجود است.

فعالیت مجموعه ی جهاددانشگاهی، به صورت دولتی است یا نیمه دولتی؟

جهاد دانشگاهی یک نهاد عمومی غیر دولتی است که زیر نظر شورای عالی انقلاب فعالیت می‌کند. البته از نظر بودجه دولت‌ها همیشه به جهاد کمک کرده و می‌کنند. به طور متوسط، هشتاد درصد بودجه جهاد از طریق خدمات و فعالیت های این نهاد حاصل می‌شود و بخش ناچیزی درحدود بیست درصد را از دولت به صورت کمک در اختیار ما می‌گذارد.

نمودار سازمانی جهاد دانشگاهی چگونه است و چه زیرمجوعه ها و ادارات وابسته ای دارد؟

بالاترین مرجع سیاست گذار و تصمیم گیر درجهاد دانشگاهی به لحاظ سازمانی، مرجعی است به نام هیئت امنای جهاد که سیاست های کلی و توسعه سازمان را تعیین می کند. بعد از آن، شورای علمی قرار دارد که همان سیاست های کلی را، در قالب سیاست های تفصیلی مشخص می کند. رکن سوم در جهاد، رئیس آن است که مسئول اجرای مصوبات هیئت امنا و شورای علمی می باشد.

اما از نظر سازمانی، جهاد دانشگاهی یک شخصیت حقوقی واحد دارد و تمام واحدها و مراکز وابسته به جهاد، مشروعیت خود را از همان مقام اجرایی که رئیس جهاد دانشگاهی است دریافت می کنند. یعنی رئیس جهاد، بخشی از وظایف خود را به اینها تفویض می کند. در زیرمجموعه رئیس جهاد دانشگاهی، از طرفی واحد های جهاد قرار می گیرند که در دانشگاه ها مستقر هستند، از طرف دیگر پژوهشگاه های جهاد هستند که مراکز مستقلی اند که مبتنی بر اساس نامه های مشخص تاسیس شده و اداره می شوند و در نهایت مراکز علمی و فرهنگی جهاد دانشگاهی است که بر اساس اساسنامه‌های مصوب هیئت امنا و در صورت لزوم، مجوزهای قانونی کشوری اداره می شوند.

تاسیس نهاد یا کارویژه ی جدید به هیئت امنا بر میگردد؟

تعیین هرگونه وظیفه ی جدید برای جهاد دانشگاهی، باید به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی برسد؛ چنان که در زمانی که مسئولیت جهاد را بر عهده داشتم، وظیفه ای را به وظایف جهاد اضافه کردیم تحت عنوان «همیاری در اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی». این وظیفه ی جدید، با توجه به دغدغه رهبری در باره ی اشتغال فارغ التحصیلان و درک حساسیت موضوع، در جهاد تعریف شد و پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی سازمان همیاری اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی تاسیس شد. اما ایسنا و مراکز علمی – فرهنگی مشابه، همگی تنها با مصوبۀ هیئت امنای جهاد دانشگاهی به‌وجود آمده است.

فعالیت سال‌های اخیر جهاد دانشگاهی را چگونه ارزیابی می کنید؟

متاسفانه جهاد در طول سال‌های اخیر نتوانست در سپهر مورد انتظار رهبری حرکت کند و دچار مشکلات متعددی شد. مصائب زیادی بر جهادگران وارد شد و خلاصه اینکه جهاد دانشگاهی را از جاده ی ترقی و پیشرفتی که طی سال های گذشته به دست آورده بود خارج ساختند. جایگاه جهاد را تنزل دادند و آن را تبدیل به پایگاهی سیاسی کردند. هر قسمتی از جهاد را به گروهی سپردند و متأسفانه آسیب های زیادی وارد کردند که می توان مهم ترین آن را، آسیب به روحیه جهادی دانست. حاشا و کلا که از این جهاد سلول بنیادی و دستاورد علمی جدیدی به ثمر بنشیند.

امیدواریم که انشالله در دولت تدبیر و امید، جهاد دانشگاهی بتواند به روزهای اوج گذشته ی خود باز گردد.

به نظر شما ترکیب اساس نامه ای هیئت امنا، که بخشی از آنان وابسته به دولت هستند و در نتیجه، عملکرد جهاد، بسیار به دولت ها و سیاست هایشان وابسته می شود، چقدر در ایجاد این مشکلات دخیل است؟

جهاد دانشگاهی به آمد و شد دولت ها وابسته نیست و نباید باشد. در مورد ترکیب هیئت امنا هم دولت فقط ۳ نماینده دارد؛ وزیر علوم، وزیر بهداشت و رئیس سازمان مدیریت. اما مابقی به دولت بی ارتباطند. یکی از آنان رئیس محترم نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و دیگری، دبیر محترم عالی شورای انقلاب فرهنگی است و سه نفر هم از شخصیت های علمی – فرهنگی – اجتماعی کشور یا از اعضای هیئت علمی جهاد هستند که با انتخاب رئیس جهاد دانشگاهی تعیین می شوند. پس به انضمام رئیس، ۴ نفر از جهاد، ۳ نفر از دولت و دو نفر وابسته به شورای عالی انقلاب و رهبری هستند.

آیا احتمال این وجود دارد که در دولت یازدهم شما به جایگاه قبلی در جهاد دانشگاهی بازگردید؟

نمی دانم. اما ترجیح خودم آن است که همچنان عضو ساده ای از جهاد بمانم و با همین سمت استاد تمامی به‌کار خود خاتمه دهم و از محضر برادران و خواهران جهاد دانشگاهی مرخص شوم. اما دوستان در جهاد، تا حد زیادی مرا تحت فشار قرار داده‌اند. به‌هر حال من به دوستان جهادی عرض کرده‌ام اولا نباید در این موضوع بی تابی به خرج داد و ثانیا باید توجه کرد که همان گونه که دخالت غیرقانونی دولت نهم و دهم در امور جهاد دانشگاهی، ناپسندیده بود، از سوی هر دولت دیگری نیز ناپسندیده است. باید گذاشت که انتخاب رئیس جهاد دانشگاهی بر اساس فرایندهای قانونی موجود و فرهنگ و سنت هایی که در نهاد جهاد دانشگاهی برپا بوده است دنبال شود. انشالله که بتوانیم با رایزنی هایی که انجام می دهیم، فرد شایسته و مناسبی را برای آینده ی جهاد انتخاب کنیم.

منبع: جماران

:::

دیدگاه تازه‌ای بنویسید:

*

+ 80 = 84