۰۸:۵۲ - ۱۳۹۲/۰۳/۱۴

حرکت امام خمینی و تجدید حیات اسلام

بخش اول کتاب، «امام خمینی و رهبری حرکت های اسلامی، اخوان المسلمین، جماعت اسلامی و حرکت اسلامی ایران»، نام دارد که نویسنده به مقایسه تطبیقی سه حرکت اسلامی برجسته معاصر در جهان اسلام می‏پردازد و برجستگی‏ها و تمایزات امام خمینی و انقلاب اسلامی را نسبت به دیگر حرکتهای اسلامی معاصر به اثبات می‏رساند.

196548«مبارزه» (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام) – سرویس کتابخانه: کتاب «حرکت امام خمینی و تجدید حیات اسلام» نوشته استاد راشد الغنوشی، رهبر حرکت اسلامی «النهضه» تونس است که به همت استاد سید هادی خسروشاهی ترجمه و به جامعه فرهنگی کشور ارائه شده است.

مقالات این کتاب به مناسبت‏های مختلف به همت استاد خسروشاهی، ترجمه و در روزنامه اطلاعات منتشر شده است و به مناسبت پانزدهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، به صورت کتاب مستقلی توسط انتشارات موسسه اطلاعات روانه بازار کتاب شده است.

“راشد الغنوشی”رهبر حرکت اسلامی”النهضه” تونس است. وی در سال ۱۹۴۰م در روستای غنوش نزدیک تابس ـ جنوب تونس ـ به دنیا آمد، تحصیلات خود را در دانشگاه «الزیتونه» به پایان رساند و در سال ۱۹۶۳ برای ادامه تحصیل به سوریه و مصر و در سال ۱۹۶۸ به فرانسه رفت و در هر سه کشور به تکمیل مطالعاتش در رشته فلسفه و علوم اجتماعی پرداخت و پس از مراجعت به تونس، به تدریس فلسفه مشغول شد و با نشر ماهنامه «المعرفه» در اوائل سال ۱۹۷۰ نخستین هسته‏های حرکت اسلامی تونس را تشکیل داد و به همین دلیل با مشکلات فراوانی مواجه شد و حتی تا پای چوبه دار رفت، هرچند با کودتای “ژنرال بن علی” وزیر کشور تونس از چوبه دار رهایی یافت و به خارج از کشور تبعید شد. استاد غنوشی آثار، تألیفاتی در زمینه مسائل اجتماعی و فلسفی اسلامی دارد که بعضی از آنها در کشورهای مصر، سودان، تونس، الجزایر، ترکیه، فرانسه و ایران چاپ و منتشر شده است. وی پس از پیروزی انفلاب تونس به عنوان رهبر معنوی انقلاب به کشور بازگشت تا همفکرانش دولت حاکم را تشکیل دهند.

مباحث کتاب «حرکت امام خمینی و تجدید حیات اسلام» درباره انقلاب اسلامی ایران و رهبری این حرکت است که از دیدگاه مولف، موجب تجدید حیات جهان اسلام در عصر ما گردیده است و به همین دلیل، مترجم نام این کتاب را «حرکت امام خمینی و تجدید حیات اسلام» انتخاب نموده است.

کتاب از یک مقدمه (درباره مولف و کتاب) و چهار بخش تشکیل شده است. بخش اول این کتاب، «امام خمینی و رهبری حرکت های اسلامی، اخوان المسلمین، جماعت اسلامی و حرکت اسلامی ایران»، نام دارد که نویسنده به مقایسه تطبیقی سه حرکت اسلامی برجسته معاصر در جهان اسلام می‏پردازد و برجستگی‏ها و تمایزات امام خمینی و انقلاب اسلامی را نسبت به دیگر حرکتهای اسلامی معاصر به اثبات می‏رساند. مقاله «انقلاب اسلامی ایران، پیشتاز حرکت جهانی اسلام»، بخش دوم و مقاله «تجدید حیات اسلام: حاکمیت علما یا روشنفکران» عنوان بخش سوم کتاب حاضر را تشکیل می‏دهند. بخش چهارم کتاب هم گفتگوی نشریه «العقیده» الجزیره با استاد راشد الغنوشی درباره حرکت اسلامی تونس و ایران اسلامی است که طی آن دیدگاه‏های حرکت اسلامی «النهضه» درباره انقلاب اسلامی ایران تبیین می‏شود.

کتاب «حرکت امام خمینی و تجدید حیات اسلام» به ابعاد انقلاب اسلامی و رهبری امام خمینی (ره) و در ادامه به بررسی سایر حرکت های اسلامی معاصر در کشورهای مصر، پاکستان و تونس می پردازد. او در ابتدا به طرح این پرسش پرداخته که «چرا مسلمانان عقب مانده اند و دیگران به پیشرفت رسیده اند؟»

از دید او جهان اسلام به این سوال به دو شکل متناقض و ناهمگون جواب داده است: یکی مشکل را به جوهر اسلام باز می گرداند و چاره را در این می داند که این جوهر باید آنچنان دگرگون شود که با تمدن غرب همراه گردد. شکل دوم مشکل را تنها در خود مسلمین می داند، چرا که تاریخ نشان داده است که هرگاه مسلمانان از هویت راستین خود دور شدند، دچار عقب ماندگی گردیدند. برای رفع  این نقیصه باید به حرکت تجدید پرداخت، آن سان که غبار تحجر از چهره اسلام زدوده شود. گرایش نخست در جنبش های ملی و ناسیونالیستی تبلور یافت که به غرب گرایش داشتند و گرایش دوم در اندیشه های سید جمال الدین، اقبال ومصطفی صبری متبلور شد.سرانجام این جریانات در سه گرایش اخوان المسلمین، جماعت اسلامی پاکستان و حرکت اسلامی ایران ظهورکردند.

وی در ادامه به ذکر وجوه مشترک این جریانات می پردازد:

درک فراگیر از اسلام: این جریانات اسلام را به مثابه یک کل به هم پیوسته در نظر می گرفتند. در این دیدگاه عقیده/شریعت/عبادت مجموعه بهم پیوسته ای است و بنابراین اختلافی بین دین/سیاست و دولت وجود ندارد. نتیجه این درک فراگیر از اسلام، تلاش برای برپایی دولت اسلامی است و همه مسلمانان تا آن زمان که چنین سیستمی برپا نشده باشد مقصر هستند .

توجه به مسئله میهن: جهانی فکر کردن نه تنها با میهنی بودن تعارضی ندارد، بلکه سرآغازی برای جهانی بودن است. هرچند که آنها دعوت خود را یک دعوت جهانی می دانند.

توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی: بر همین اساس حرکت های اسلامی فقر، بیکاری، اسراف را از آسیب های حرکت خود می دانند و با آن مقابله می کنند.

آزادی از فرهنگ غرب: حرکتهای اسلامی، فرهنگ را اساس سعادت یا شقاوت ملتها می دانند؛ بنابراین فرهنگ مادی گرای غرب را محیط  نامناسبی برای تربیت جوانان می دانند و با آن مقابله می کنند.

اعتقاد به قابلیت اجرایی در اسلام: حرکتهای اسلامی بر این عقیده اند که اسلام از چنان ظرفیتی برخوردار است که می تواند به تمام پرسش های انسان معاصر پاسخ در خوری دهد، بنابراین قابلیت اجرا در هر زمان و مکانی را دارد.

توکل به خدا: باور بر این است که برای رسیدن به هدف باید از تمام وسایل مادی بهره برد، اما تنها با تکیه بر اراده الهی به نتیجه مطلوب می رسیم .

مردمی بودن: حرکت اسلامی، حرکت گروه خاصی از مردم نیست. بلکه وجدان به خروش آمده تمام آحاد مردم است. بنابراین با نبرد طبقاتی مخالف است و اعتقاد براین است که هیچ حرکتی در هیچ کجا به پیروزی نمی رسد، مگر آنکه دردهای مردم در آن متبلور باشد.

سازماندهی و تشکیلات: سازماندهی از عوامل بنیادین حرکت اسلامی معاصر بویژه در دنیای اهل سنت است. مسلمانان سنّی همواره خود را در پناه نظام خلافت آسوده می یافتند و ضرورتی برای قیام بر ضد دولت نمی دیدند؛ چراکه ذهنیت آنان مشروعیت دائمی حاکمیت بود. در نگاه اهل تسنن هیچ نوع مظاهر فساد باعث زیر سوال رفتن مشروعیت کل نظام نمی شد و هر نوع اشکالی پدیده ای قابل اصلاح بود. بر همین پایه مصلحان سنّی به تشکیلات آنگونه که باید اهمیت نمی دادند؛ اما سازماندهی برای شیعیان یک اصل بود به این علت که شیعیان در طول تاریخ همواره جزء جناح معارض حکومت به حساب می آمدند.

الغنوشی در ادامه به ویژگیهای خاص وویژه هریک از حرکتهای اسلامی معاصر اشاره می کند.

الف- سازمان اخوان المسلمین: بارزترین عنصر تشکیل دهنده اخوان، معنویت عمیق و نضباط آهنین آنان است. “حسن البناء” مبلغی با قدرت و سازماندهی فوق العاده بود. حرکت او هراس را در دل استعمارگران به وجود آورد و همگام با آنان سرنوشت مولود نامشروع امپریالیسم در فلسطین (اسرائیل) به خطر افتاد.

ب- جماعت اسلامی پاکستان: این جماعت دو مرحله را در تاریخ خود پیموده است. یکی مرحله تدوین اندیشه و دیگری مرحله تشکیلات. تلاش های پیگیرانه ی این جنبش، سرانجام موجب شد نظام حاکم در پاکستان اصل اجرای احکام اسلامی را در سال ۱۳۹۹ ه. ق تصویب کند.

ج- حرکت اسلامی ایران: حکومت سابق ایران در ادعا متکی به قانون اساسی و مجلس شورا بود، اما در عمل یک حکومت مستبد فردی بود که همه حرکت های دموکراتیک را سرکوب می کرد. اهداف انقلاب ایران چندین وجه داشت: مبارزه با استبداد سیاه شاه، مبارزه با اختلافات طبقاتی و مبارزه با وابستگی به امپریالیزم جهانی. با پیروزی انقلاب اسلامی موج جدیدی از درگیری میان رژیم های ظالم از یک طرف و ملل آزادیخواه از سوی دیگر آغاز شد و این انقلاب الگویی برای هدایت آزادیخواهان در جهان گردید. با حرکت مردم ایران، اسلام توانست در هر دو بعد تئوریک و عملی عینیت یابد. انقلاب ایران روش شیعه را که مدتها وضع اسفباری داشت، به عنوان ابزار تحول اجتماعی بکارگرفت. از مهم ترین موفقیت های انقلاب اسلامی که با نقش آفرینی امام خمینی(ره) انجام گرفت، زنده کردن فلسفه غیبت امام در قالب نظریه “ولایت فقیه” بود.

انتشارات اطلاعات کتاب «حرکت امام خمینی و تجدید حیات اسلام» استاد راشد الغنوشی را در ۱۲۸ صفحه و در قطع رقعی، برای نخستین بار در سال ۱۳۷۲ منتشر و در سال ۱۳۷۷ تجدید چاپ کرد.

منابع:

سایت استاد خسروشاهی

مرکز اسناد انقلاب اسلامی

دیدگاه تازه‌ای بنویسید:

*

- 2 = 5