فتوای عجیب آیت الله بیات زنجانی
با استناد به موثقه عمار و روایت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع) که در باب ١۶ وسائل الشیعه از ابواب "من یصح منه الصوم" آمده است، کسانی که روزه می گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازهای که جلوی تشنگیشان را بگیرد می توانند آب بنوشند و در این حالت روزهشان باطل نبوده و قضا هم ندارد.
«مبارزه» (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): آیت الله بیات زنجانی از مراجع تقلید با صدور فتوایی جدید آب خوردن در حد برطرف شدن تشنگی برای روزه دار را جایز شمرده است.
آیت الله بیات زنجانی چندی پیش در فتوایی تازه، آب نوشیدن را در شرایطی خاص برای روزه داران جایز دانستند. در سایت فیلتر شده آیت الله بیات زنجانی آمده است: «با استناد به موثقه عمار و روایت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع) که در باب ١۶ وسائل الشیعه از ابواب “من یصح منه الصوم” آمده است، کسانی که روزه می گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازهای که جلوی تشنگیشان را بگیرد می توانند آب بنوشند و در این حالت روزهشان باطل نبوده و قضا هم ندارد.»
در این سایت اشاره شده که: «نظر فقهی معظم له در رسالۀ عملیه به این شکل نبوده و این نظر فقهی جدید ایشان است.»
البته آیت الله زنجانی در پاسخ به یک استفتا درباره این که «آیا فردی که در چنین شرایطی قرار گرفته، می تواند احتیاطاً و از روی استحباب روزۀ خود را قضا کند؟» پاسخ داده اند: «احتیاط همیشه امری پسندیده است و در فرض سؤال نیز احتیاط مستحب آن است که فرد روزه خود را در وقت مقتضی، قضا کند.»
نظر مراجع درباره آب خوردن روزه دار
فتوای جدید آیت الله بیات زنجانی در حالی حاشیه ساز شده است که مراجع تقلید، آب نوشیدن روزهدار را موجب باطل شده روزه میدانند.
آیت الله خامنه ای: انسان نمیتواند بخاطر ضعف و تشنگى، روزه را بخورد ولی اگر ضعف و تشنگى او به اندازهای است که معمولاً نمیشود آن را تحمل کرد، در این صورت هر وقت به حرج افتادند مىتوانند افطار نمایند ولى تا در حرج واقع نشدهاند، نباید روزه را باطل کنند.
آیت الله مکارم شیرازی: اگر روزه دار به اندازه اى تشنه شود که طاقت تحمّل آن را ندارد و یا ترس بیمارى و تلف داشته باشد، مى تواند به اندازه ضرورت آب بنوشد، ولى روزه او باطل مى شود و اگر ماه رمضان باشد باید بقیّه روز را امساک کند.
آیت الله سیستانی: ضعف به تنهایى مجوز روزه خوارى نیست هرچند شدید باشد ، مگر این که موجب مشقت (سختی زیاد) باشد که در این صورت خوردن یا آشامیدن به مقدار ضرورت جایز است و باید بعد از آن قضا نماید.
در همین راستا روزنامه اعتماد در شماره امروز خود به گفتگو با یکی از نزدیکان این مرجع تقلید پرداخت.
اعتماد نوشت:
در پی اعلام فتوای جدیدی از مرجع عالیقدر حضرت آیتالله العظمی بیات زنجانی (مدظلهالعالی) درباب روزه داری، گمانهها و پرسشهایی طرح شده که در گفتوگوی خبرنگار اعتماد با آیتالله سید رضا برقعی مدرس، استاد سطوح عالی حوزه علمیه و نماینده سابق حضرت امام در کشورهای خلیج فارس، این فتوا را به بحث و بررسی گذاشتیم. حضرت آیتالله زنجانی در فتوای جدید خود ابراز داشتند: «با استناد به موثقه عمار و روایت مفضل ابن عمر از امام صادق(ع) که در باب ۱۶ وسایل الشیعه از ابواب «من یصح منه الصوم» آمده است، کسانی که روزه میگیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازهیی که جلوی تشنگی شان را بگیرد میتوانند آب بنوشند و در این حالت روزه شان باطل نبوده و قضا هم ندارد.» لازم به ذکر است نظر فقهی معظم له در رساله عملیه به این شکل نبوده و این نظر فقهی جدید ایشان است. آیتالله برقعی در پاسخ به این پرسش که این فتوا را از منظر فقه شیعی چگونه میبینید ابراز داشت: مشابه چنین نظراتی در فقه ما بسیار است. همانطور که معظم له به کتاب وسایل الشیعه استناد کردند باید اذعان داشت که چنین احکامی در فقه ما بسیار است. همانطور که در فقه شیعی به احکام استناد میشود به عقل و اجماع نیز استناد میشود. ایشان در ادامه خاطرنشان ساخت: در گذشته بسیاری از احکام محدود بوده و در زمان حاضر موضوعاتی مطرح میشود که در چنین روایاتی نیامده است یا نظرات سختگیرانهیی مطرح میشود که در فقه اسلامی ما با چنین شرایطی رو به رو نبودهایم. به نظرم چنین فتوایی در فقه شیعه بسیار داشتهایم. ما نمیتوانیم سختگیرانه به احکام شیعی نظر داشته باشیم و فقط احکام را ملاک قرار دهیم و بگوییم که باید همان اجرا شود. در حالی که فقیه آگاه به زمانه میتواند با توجه به شرایط و زمانه احکام خود را بر پایه استدلال شرعی و عقلی فتوای خود را اعلام نماید. بهطور مثال ما حکمی به نام ذوالعطاش داریم یعنی کسی که بسیار عطشان است. این فرد میتواند با رعایت جوانب روزه داری آب به قدر رفع عطش بنوشد و روزه او صحیح هم خواهد بود. ایشان با تاکید بر این نکته که صدور چنین فتوایی شجاعت و تهور میخواهد اظهار داشت: ما نمیتوانیم برای کسانی که مشکلی دارند فقط بگوییم که باید سفر برود تا بتواند روزه خود را نگیرد و تاکید کنیم که در هر حالی باید روزه گرفت. دین اسلام دین سخت و جمودی نیست. آیتالله زنجانی در صدور چنین حکمی پا را فراتر از حکم منصوص گذاشته و آن هم برای این است که مکلف بتواند وظیفهاش را انجام دهد. آیتالله سید رضا برقعی مدرس در پایان خاطرنشان کرد: نباید از چنین احکامی تفسیر غلطی داشت و چنین احکامی ما در فقه شیعه بسیار داشتهایم. این حکم در راستای اجرای وظیفه شرعی مکلف اعلام شده است.