عراق اسناد حمایت عربستان از تروریسم را منتشر کرد
شاید برخی کارشناسان ادعا کنند عربستان، همراهی خود با حل بحران کنونی عراق را منوط به افزایش نقش و بهبود جایگاه سنیهای عراق کرده است اما واقعیتهای منطقهیی چیز دیگری را نشان میدهد که از آن میتوان به سلفیسازی منطقه تعبیر کرد. این موضوعی است که بهشدت تحلیلگران و استراتژیستهای غربی را که قبلا از هلال شیعی وحشت داشتند را نیز نگران کرده است.
مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام): طی چند سال گذشته به ویژه یک سال اخیر که عراق یکی از خونینترین سالهای خود را پشت سر گذاشت، صحنه عراق تنها محدود به درگیریها و رویاروییهای خونین فرقهیی و مذهبی در داخل نبوده، بلکه به میدان کارزاری برای برخی بازیگران داخلی و منطقهیی تبدیل شده است؛ بازیگرانی که با توجه به جایگاه و نقشی که برای خود قایلند، به دنبال سهم بیشتر و بسط نفوذ خود در این میدان هستند. به باور بسیاری از ناظران بینالمللی عربستان سعودی از جمله این بازیگران بوده است.
اما آنچه حایز اهمیت است این است که برخی شواهد تحلیلی و ادعاهای مقامات عراق نشان میدهد که مواضع ریاض به عنوان کشوری که به دلیل جایگاه مذهبی و به پشتوانه ثروت مالی از قدرت تاثیرگذاری زیادی برخوردار است، ضد دولت بغداد و در راستای افزایش تنشها و منازعه قومی و مذهبی در عراق بوده است. البته روابط عراق و عربستان از ابتدای دهه ۹۰ به دلیل جنگ خلیج فارس تاکنون در طیفی از خصومت تا سوءظن در نوسان بوده است. اما این روابط پس از سقوط صدام حسین و روی کار آمدن دولت شیعی خصمانهتر شده است. چنانچه دولت عراق اخیرا مدعی شده که اسناد و مدارک مربوط به دست داشتن عربستان سعودی در فعالیت تروریستی القاعده در عراق را منتشر میکند و در این زمینه نیز «علی شلاه» نماینده مجلس عراق در مصاحبهیی تاکید کرده، دولت عراق مدارک دست داشتن رژیم عربستان و چند طرف دیگر را در اختیار کشورهای عربی و اسلامی قرار داده است. بر اساس ادعای این نماینده عراقی یکی از شاهزادگان سعودی فرمانهایی را برای عملیات در الانبار صادر کرده است؛ آنجایی که در یک هفته اخیر به تصرف گروه تروریستی حکومت اسلامی عراق و شام با عنوان اختصاری داعش درآمده و نبرد سنگینی بین دولت عراق و تروریستها ادامه دارد.
شاید برخی هنوز قانع نشده باشند چرا انگشت اتهام عراق به سوی عربستان است؟ در حالی که به لحاظ تئوریک عربستان کشوری تاثیرگذار در جهان عرب و دنیای اسلام است و غالب کشورهای عربی و نیروهای اجتماعی و سیاسی به نقش تاثیرگذار و تعیینکننده پادشاهی سعودی در تحولات منطقهیی توجه دارند. اما واقعیت این است که خاندان حاکم بر عربستان یعنی آل سعود همچنان به قدرت نگاهی سنتی و محافظهکارانه دارند. داعیه رهبری جهان عرب و خاورمیانه از سوی پادشاهی سعودی با رویکرد پانعربیستی، موجب شده ریاض به جریانهای غیر از این سوءظن داشته باشد. اما وقتی پس از حمله امریکا به عراق و اشغال این کشور و سپس عزم جهانی علیه تروریسم، پادشاهی سعودی متهم به ایجاد بستر مناسب برای رشد و پرورش ایدههای بنیادگرایانه اسلامی شد، نوع این روابط تغییر کرد.
موضوع سرد شدن روابط ریاض-کاخ سفید پس از ۱۱ سپتامبر و بعد حضور امریکا در عراق، مساله رنجآوری برای سعودیها بود. در یک دهه اخیر عربستان کوشید تا با اعمال سیاستهایی از تنش روزافزون بین مناسبات خود با امریکا بکاهد و موفق شد روابط صدمه دیدهاش را با امریکا بازسازی کند اما با وجود احساس خطر نسبت به حل مسائل منطقهیی و در نتیجه تنش دوباره در روابط واشنگتن- ریاض به سیاست دیگری روی آورد. آنچه حتی اکنون تحلیلگران نزدیک به کاخ سفید اذعان دارند، برخی جریان های سعودی بهطور پنهانی و آشکار گروههای تروریستی در خاورمیانه را حمایت مالی و لجستیکی میکند. مقامات سعودی اگرچه از سقوط صدام خشنود بودند اما نگرانی و هراس آنها از بابت آینده سیاسی عراق از همان ابتدای اشغال عراق مشهود بود. ایجاد ساختار دموکراتیک در یک کشور عربی مانند عراق که از تنوع قومی و مذهبی برخوردار است و از سوی دیگر شیعی بودن این دولت، تهدید بزرگی برای آینده عربستان سعودی محسوب میشد. چنانچه در ۱۰ سال حضور امریکا در عراق، اتباع سعودی اصلیترین تامینکننده مالی و لجستیکی شورشیان و سلفیهای مبارز با نیروهای امریکایی و شیعیان در عراق بودند و حمایتهای مستمر آنها از تروریستها، آشکارتر از قبل جلوهگر بود.
پیشتر نیز در گزارش کمیته مطالعاتی عراق (بیکر ـ همیلتون)، از نقش مخرب و منفی اتباع عربستان و غفلت مقامات سیاسی از این مساله انتقاد شده بود و همان زمان زلمای خلیلزاد، سفیر امریکا در سازمان ملل، از دولت عربستان به دلیل اجازه دادن به شورشیان سنی در تامین حمایتهای مالی و عدم کنترل مرزهایش با عراق بهشدت انتقاد کرد. اما حساسیتهای عربستان نسبت به روند سیاسی تازه در عراق و محوریت شیعیان و اکراد و تدوین قانون اساسی جدید براساس فدرالیسم و به تبع آن «افزایش روابط ایران و عراق» چیزی نبود که با فشار امریکا خنثی شود. افزون بر این در سالهای اخیر با ادامه بحران سیاسی در عراق، سنیهای عراق در مقطعی در مواضعی متفاوت نسبت به رویکرد اولیه خود از عربستان سعودی کمی فاصله گرفتند و به همکاری با نیروهای امریکایی پرداختند و در ازای آن، امریکا با همکاری دولت عراق سعی در آزادی و جذب نیروهای بعثی در ساختار قدرت عراق کرد اما شاید عملکرد ضعیف دولت عراق و تنشهای سیاسی بین مقامات شیعی و سنی بستر مناسب را برای افزایش دوباره تحرک سعودیها در عراق فراهم کرد.
در این زمینه شاید برخی کارشناسان ادعا کنند عربستان، همراهی خود با حل بحران کنونی عراق را منوط به افزایش نقش و بهبود جایگاه سنیهای عراق کرده است اما واقعیتهای منطقهیی چیز دیگری را نشان میدهد که از آن میتوان به سلفیسازی منطقه تعبیر کرد. این موضوعی است که بهشدت تحلیلگران و استراتژیستهای غربی را که قبلا از هلال شیعی وحشت داشتند را نیز نگران کرده است. در برابر یک موضوع که باعث امیدواری برخی ناظران است این است که به دلیل جایگاه القاعده در بین افکار عمومی عربستان شاید سرانجام این بحران دامن سلطنت سعودی را بگیرد. چنانچه شواهد تاریخی از تحرکهای ضد سعودی القاعده در این کشور وجود دارد. البته با این حال تداوم بحران در عراق و منطقه و تساهل جهانی درباره نقش کاخ سعودی در این باره چشمانداز خطرناکی دارد و سرانجام نظام بینالملل باید بپذیرد که باید برخورد جدیتری نسبت به این موضوع داشته باشد. این سیاستهای منطقهیی عربستان طی چند سال گذشته در عراق، فلسطین، لبنان، افغانستان و سایر کشورهای حوزه خلیجفارس، بحرانزا بوده و م یتواند دامنه این بحران به اروپا و امریکا نیز کشیده شود. سعودیها هر کجا احساس کردهاند که اعتبار و جایگاه پادشاهی در حال افول و ضعف است، اقداماتی واکنشی انجام دادهاند.
بان کی مون در سفر به بغداد
بانکیمون، دبیرکل سازمان ملل در سفر به بغداد اظهار داشت که عراق باید دلایل خشونت و ریشههای آن را شناسایی و حل و فصل کند. وی در این سفر با مقامات مسوول عراقی درباره جدیدترین تحولات منطقه گفتوگو کرد. دبیرکل سازمان ملل در یک کنفرانس خبری مشترک با «نوریالمالکی» نخستوزیر عراق شرکت کرد و از سران و رهبران عراق خواست تا در یک صف واحد مقابل تروریسم بایستند و برای حل مشکلاتشان گفتوگو کنند. مالکی در این کنفرانس گفت: ما هر گونه گفتوگو با افراد مسلحالقاعده در استان الانبار را رد میکنیم. سپس بان کی مون به پارلمان عراق رفت و با «اسامهالنجیفی» رییس پارلمان و نمایندگان عراق دیدار و گفتوگو داشت.
منبع: اعتماد
::::