۱۶:۲۳ - ۱۳۹۲/۰۲/۲۰ دکتر معصومه ابتکار:

شوراها؛ تجربه دموکراسی

با وجود کاستی های فراوانی که هنوز در بحث گردش مالی، بودجه بندی و حسابرسی ها وجود دارد، شورای شهر تهران برای انضباط مالی و روزآمد کردن سیستم حسابداری شهرداری، حسابرسی دقیق تمامی بخش ها، اصلاح ساختاری شرکت ها و سازمان هایی که حیاط خلوت شهرداری محسوب می شدند و استقرار ذی حساب با رای شورا اقدام کرده است.

«مبارزه» (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام)

معصومه ابتکار (از دانشجویان پیرو خط امام و عضو شورای اسلامی شهر تهران):

برگزاری سه دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا در جمهوری اسلامی ایران تجربه گرانقدر و ارزشمندی از مردمسالاری در سطح مدیریت شهری و روستایی و توزیع قدرت میان مردم است. شوراها که از مولفه های مهم تصمیم سازی جمعی و مشورتی برای رسیدن به سیاست های سودمند و حکمرانی مطلوب به شمار می آید، در قانون اساسی ایران با ظرفیت یکی از ارکان حکومت ظاهر شده، اگر چه این رکن چهارم رسمیت لفظی نیافته است. به بیان دیگر نقش شوراها در سیاست گذاری، جلب مشارکت مردم، هماهنگی و یکپارچگی در مدیریت محلی، نظارت و رصد عملکردها و میزان تحقق اهداف و برنامه ها نشانگر اهمیت این نهاد عمومی به عنوان یکی از ارکان حکمرانی در کشور است.

برگزاری انتخابات شوراها برای اولین بار در سال ۱۳۷۷ و در دوران اصلاحات، تحول مهمی در افزایش میزان دسترسی مردم در همه سطوح به مراجع سیاست گذاری و تصمیم گیری بود؛ درهایی گشوده می شد تا مردم اعم از زن و مرد با گرایش ها، سلایق، تنوع قومی و سیاسی و نیز پایگاههای اجتماعی متنوع وارد فرآیند تصمیم سازی در منطقه خود شوند. این توزیع قدرت و مشارکت وسیع اقشار مردم در ذات خویش تحول فرهنگی بزرگی بوده که طی سه دوره به تدریج رو به رشد و نهادینه شدن گذاشته است.

برخی شوراها را تمرین دموکراسی دانسته اند، اما واقعیت این است که شوراها در ایران بخشی از جامعیت مفهوم دموکراسی را عینیت بخشیده اند؛ این موقعیتی فراتر از تمرین بوده و روند کسب تجارب با ارزش دموکراسی یا مردمسالاری به حساب می آید.

در این حال البته جریاناتی ابتدا با شکل گیری شوراها و سپس با تحقق جایگاه قانونی و اختیارات لازم برای آنها مخالفت کرده، شاید به این دلیل که شوراها را رقیب یا عامل تضعیف قوای دیگر دانسته اند. از این رو در قوه مجریه و مقننه شاهد اقداماتی برای تحدید اختیارات و کاهش توان شوراها در پیشبرد مدیریت های محلی بوده ایم؛ مانند تلاش برای حذف حق انتخاب شهردار که به دنبال آن حق نظارت، سوال و استیضاح وی نیز به عنوان مهم ترین بخش اختیارات شوراها از بین می رفت. البته خوشبختانه این موارد به نتیجه نرسید.

در این روند، دوره سوم شوراها صاحب نگاهی فراگیر به همه فرآیندهای مدیریت شهری –  و نه فقط شهرداری –  بوده، به نحوی که پاسخگویی دستگاهها در سطح شهر و روستا مورد توجه بیشتری قرار گرفت. به ویژه این پیشرفت در عملکرد شورای سوم تهران قابل مشاهده است. نگاه تخصصی، پاسخگویی بهتر در قبال تصمیمات و نظارت جدی تر بر عملکردها را موجب می شود. این امر از نشانه های روند رو به رشد عملکرد شوراها بوده و اگر چه نقاط ضعف و در برخی مناطق عملکرد نامناسب شوراها گزارش شده، ولی در اکثر موارد این نهاد عامل پیشرفت شهرها و مناطق است. از جمله نگاه تخصصی در شورای سوم تهران تلاش ویژه در زمینه محیط زیست بوده است.

با وجود کاستی های فراوانی که هنوز در بحث گردش مالی، بودجه بندی و حسابرسی ها وجود دارد،  شورای شهر تهران برای انضباط مالی و روزآمد کردن سیستم حسابداری شهرداری، حسابرسی دقیق تمامی بخش ها، اصلاح ساختاری شرکت ها و سازمان هایی که حیاط خلوت شهرداری محسوب می شدند و استقرار ذی حساب با رای شورا اقدام کرده است.

از سوی دیگر شورای شهر ابزاری برای بسط مشارکت مردم در قالب ارتباط با نهادهای مدنی و در شهر تهران به ویژه در قالب شورایاری ها بوده و این موضوع به رغم محدودیت ها و نگرش های منفی تحقق یافته است.

در این حال همچنین شوراها مثال کم نظیری از ائتلاف دیدگاههای متنوع سیاسی برای پیشبرد امور کشور هستند. تعبیر شرکت سهامی که متاسفانه عده ای آن را دارای بار و نتایج منفی می دانند، در شوراها با موفقیت تحقق یافته و نمونه بارز آن شورای سوم تهران به شمار می رود. واقعیت این است که چنانچه ایران اسلامی بخواهد در عرصه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به پیشرفت برسد،  راهی جز پذیرفتن سلایق سیاسی مختلف در ارکان تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور در همه ابعاد و سطوح ندارد.

منبع: وبلاگ معصومه ابتکار