۱۲:۴۱ - ۱۳۹۲/۰۶/۳

احتمال تکرار سناریوی کوزوو در سوریه

مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام) - مارک لندلر و مایکل آر. گوردون/ نیویورک‌تایمز

همزمان با تشدید موضع باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا، درباره استفاده از گزینه‌های جدی‌تر در قبال دولت سوریه پس از طرح احتمال کاربرد سلاح شیمیایی در این کشور، مشاوران امنیت ملی دولت اوباما بحث حمله نظامی هوایی ناتو علیه سوریه همچون اقدام ناتو درباره کوزوو بدون هماهنگی با سازمان ملل متحد را مورد بررسی قرار داده‌اند. اگرچه احتمالا نماینده دولت روسیه در سازمان ملل متحد، تصمیم آمریکا برای حمله نظامی به سوریه را وتو خواهد کرد با وجود آن‌که اوباما خواستار تعهد جامعه بین‌المللی درباره سوریه و تحولات این کشور شده اما با این حال در صورت اتخاذ تصمیم آغاز حمله نظامی علیه سوریه احتمالا مجبور به دور زدن سازمان ملل خواهد شد.

اوباما روز جمعه در مصاحبه با شبکه خبری سی‌ان‌ان در نخستین اظهارنظر خود پیرامون حمله شیمیایی انجام شده گفت در صورتی که آمریکا بخواهد بدون توافق سازمان ملل علیه کشور دیگری دست به حمله نظامی بزند مسلما پرسش‌ها و دغدغه‌هایی درباره حمایت یا عدم حمایت حقوق بین‌الملل از چنین اقدامی مطرح خواهد شد. مساله در اینجاست که آیا ما درباره چنین اقدامی با یکدیگر توافق نظر داریم؟ اوباما اقدام نظامی علیه سوریه را رویداد بزرگ و همراه با دغدغه‌های شدید خواند و گفت که سازمان ملل متحد زمان محدودی برای واکنش صحیح به این موضوع در اختیار دارد. با این حال اوباما تاکید کرد که بازرسان سازمان ملل متحد باید نظر نهایی خود را درباره کاربرد سلاح شیمیایی در سوریه اعلام کنند. سناریوی کوزوو در مقابل اوباما قرار دارد. دولت روسیه به پشتیبانی از دولت سوریه ادامه می‌دهد. در سال ۱۹۹۹ میلادی بیل کلینتون رییس‌جمهوری پیشین وقت آمریکا با طرح موضوع لزوم حمایت از جمعیت آسیب‌پذیر غیرنظامی، مجوز آغاز عملیات ناتو را صادر و از این طریق حملات هوایی ۷۸ روزه علیه کوزوو را توجیه کرد. یکی از مقامات ارشد دولت اوباما در این‌باره گفته است که نمونه کوزوو و کاربرد آن درباره سوریه می‌تواند الگویی مناسب باشد، مقامات کاخ سفید نیز در نشست‌های متعدد خود این موضوع را مورد بحث قرار داده‌اند. بعضی از مقامات آمریکایی بر این باورند که آغاز حمله‌ای نظامی علیه سوریه می‌تواند تبعاتی غیرقابل پیش‌بینی داشته باشد. این گروه بر مسائلی چون احتمال ایجاد بی‌ثباتی در مرز سوریه و لبنان یا افزایش سیل مهاجرت آوارگان سوری به اردن، ترکیه و مصر اشاره می‌کنند.

یکی از مقامات آمریکایی که نخواست نامش فاش شود در مصاحبه با نیویورک‌تایمز در این‌باره گفته است اقدام نظامی علیه سوریه راهی طولانی در پیش‌ دارد زیرا یافتن توجیه قانونی برای این اقدام دشوار خواهد بود. خبرهای بیشتر حاکی از آن است که چهارمین ناو جنگی آمریکا مجهز به موشک‌های کروز در مدیترانه مستقر شده است. همزمانی این مساله با گسترش بحران سوریه باعث آغاز گمانه‌زنی‌هایی درباره حمله نظامی احتمالی دولت آمریکا علیه سوریه شده است. اگرچه مقامات پنتاگون گفته‌اند که استقرار این ناو نشان‌دهنده تصمیم خاصی از سوی واشنگتن برای اقدام نظامی علیه سوریه نیست. روز جمعه، دولت روسیه از بشار اسد، رییس‌جمهوری سوریه، خواست تا به بازرسان سازمان ملل متحد اجازه دهد از مناطق شرقی دمشق بازدید کنند. با این حال در بیانیه دومی که از سوی روسیه منتشر شد، ادعا شده بود که حمله شیمیایی از سوی مخالفان انجام شده است. از سوی دیگر شبکه خبری سی‌بی‌اس آمریکا با انتشار گزارشی به نقل از مقامات اطلاعاتی آمریکایی مدعی شد که شواهدی در دست است که نشان می‌دهد پیش از آغاز حمله شیمیایی تحرکاتی از سوی نظامیان سوری در مناطق مشکوک به کاربرد سلاح شیمیایی انجام شده است. این شبکه خبری آمریکایی تحرکات مذکور را مرتبط با برنامه‌ریزی احتمالی انجام شده برای آغاز حمله شیمیایی دانسته است. باوجود موضع‌گیری محتاطانه دولت اوباما در قبال بحران سوریه مقامات سایر کشورهای غربی موضعی قاطعانه‌تر اتخاذ کرده‌اند. برای نمونه ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه بریتانیا در مصاحبه با شبکه خبری اسکای‌نیوز گفت من می‌دانم که ما فرصت کمی برای تردید درباره سوریه در اختیار داریم، ما بر این باوریم که حمله شیمیایی از سوی دولت اسد انجام شده است. با این حال هیگ برخلاف وزیر امور خارجه فرانسه درباره لزوم کاربرد قوه قهریه علیه دولت اسد صحبتی به میان نیاورد. با این وجود هیگ خاطرنشان کرد که هیچ فردی در جهان نمی‌تواند جنایات ارتکابی در سوریه را نادیده بگیرد.

چنین واکنش‌هایی یادآور موضع‌گیری رهبران کشورهای غربی در زمان حمله نظامی به کوزوو است. در آن زمان دولت یوگسلاوی تحت رهبری اسلوبودان میلوسوویچ در فاصله سال‌های ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹ جنایات بزرگی علیه دولت آلبانی مرتکب شد؛ اقداماتی که درنهایت به تصمیم‌گیری دولت کلینتون مبنی بر آغاز حمله نظامی علیه این کشور با هماهنگی نیروهای ناتو انجامید. کلینتون می‌دانست که احتمال صدور مجوز از سوی شورای امنیت سازمان ملل برای کاربرد قوه قهریه علیه یوگسلاوی وجود ندارد. دولت روسیه یکی از حامیان طولانی‌مدت دولت میلوسوویچ بود و از رای خود برای وتوی تصمیم آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل استفاده کرد. در نتیجه دولت کلینتون اقدام نظامی نیروهای آمریکایی را با هدف حفاظت از جان شهروندان غیرنظامی توجیه کرد. دولت آمریکا با حمایت نیروهای ناتو حمله‌ای گسترده علیه یوگسلاوی سازماندهی کرد. ایوو اچ دالدر نماینده پیشین دولت آمریکا در ناتو که اکنون ریاست امور بین‌الملل شورای شیکاگو را برعهده دارد در آن زمان گفت اقدامی که در سال ۱۹۹۹ درباره کوزوو انجام شد یک حرکت بشردوستانه اضطراری بود که نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری کشورهای عضو ناتو در قبال بحران به‌وجودآمده در این کشور بود.

سفیر پیشین دولت آمریکا درباره بحران سوریه نیز معتقد است که باید اقدامی مشابه صورت گیرد زیرا فاجعه انسانی جاری در سوریه وضعیتی اضطراری در این کشور به وجود آورده است. دنیس راس مشاور پیشین دولت اوباما در امور خاورمیانه نیز معتقد است که دولت اوباما برای توجیه حمله نظامی احتمالی علیه سوریه می‌تواند از مسیرهای بسیاری خارج از چارچوب‌های سازمان ملل استفاده کند.

منبع: بهار

:::