روزمرّگی، آفت روزنامه ها
ما یکى از گرفتاریهاى بزرگمان در زمان طاغوت، گرفتارى به دست مطبوعات بود. طاغوت مهرههایى که در خدمت او بودند و در خدمت اجانب، انتخاب مىکرد و زبدههاى آنها را انتخاب مىکرد براى اداره مطبوعات و براى تبلیغات به ضد اسلام و به ضد کشور، لکن با آب و رنگ اسلامى و ملّى. من نمىدانم که صدمهاى که کشور ما و اسلام از مطبوعات در زمان طاغوت دید بیشتر بود یا صدماتى که از سایر ارگانهاى طاغوتى!
مبارزه (رسانه تحلیلی خبری دانشجویان خط امام) – حجت الاسلام محمد علی خسروی:
«امام خمینی حتی در سنین کهولت جوان بود، جوان میاندیشید و جوان مینوشت»
در سالروز نطق تاریخی امام خمینی(س) در جمع کارکنان مؤسسه اطلاعات که به همراهی روحانی با فضیلت و دردآشنا حضرت حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمود دعایی به محضر امام شرفیاب شده بودند دریغم آمد که ارباب قلم و اصحاب مطبوعات را به مطالعه مجدد آن یادآوری نکنم. سخنانی بس فاخر، حکمتآمیز و تحّول آفرین که پس از گذشت سه دهه همچنان تازه و اثربخش است. بخشهایی از این سخنرانی را تقدیم خوانندگان میکنم. جالب اینکه امسال هم به سال قمری و هم به سال شمسی سالگرد آن حضور و سخنرانی است. میدانیم تعداد روزهای سال قمری یازده روز کمتر از سال شمسی است و لذا هر سی و سه سال یک سال به قمری افزوده میشود. ماه قمری و ماه شمسی که با هم مصادفاند پس از سی و سه سال بار دیگر به هم میرسند. کارکنان مؤسسه اطلاعات در تاریخ ۵ شهریور ۱۳۵۹ مصادف با ۱۶ شوال به حضور امام خمینی شرفیاب شدند. امسال نیز شهریور مصادف با شوال است و نزدیکترین تقارن را با آن ایام دارد. در گذشته گاهی سی سال را یک قرن مینامیدند و گاهی یکصد سال را. در تاریخ جهانگشای جوینی آمده است: «در غبطت و شادمانی سه قرن، نود و پنج سال روزگار گذرانید» اینجانب بعید نمیدانم که وجه نامگذاری سی و اندی سال به «قرن» همین مقارنت دوباره روزهای ماه قمری و شمسی باشد.
به هر حال سی و سه سال قبل در چنین ایامی از ماه شهریور و شوال، جمعی از اصحاب قلم توفیق حضور در محضر رهبر انقلاب اسلامی را یافتند. حضرت امام در این سخنرانی به چند مطلب اساسی و مهم اشاره کردند از جمله:
۱) اهمیت مطبوعات برای رژیم شاه
مطبوعات ابزار و وسیله کارآمدی است که هر کس میتواند از آن به نفع مقاصد خود بهره برداری کند. متأسفانه در رژیم گذشته برای پیشبرد اهداف غلط از آن بسیار استفاده شد و ما نیز باید از این وسیله البته در جهت اهداف الهی و انسانی بهره ببریم و از تأثیرگذاری آن غافل نباشیم. امام در ابتدای سخنرانی به این نکته توجه دادند:
«ما یکى از گرفتاریهاى بزرگمان در زمان طاغوت، گرفتارى به دست مطبوعات بود. طاغوت مهرههایى که در خدمت او بودند و در خدمت اجانب، انتخاب مىکرد و زبدههاى آنها را انتخاب مىکرد براى اداره مطبوعات و براى تبلیغات به ضد اسلام و به ضد کشور، لکن با آب و رنگ اسلامى و ملّى. من نمىدانم که صدمهاى که کشور ما و اسلام از مطبوعات در زمان طاغوت دید بیشتر بود یا صدماتى که از سایر ارگانهاى طاغوتى!»
۲) برنامهریزی
نکته دوم ضرورت طرح و برنامه است که در هر اقدامی بویژه امور فرهنگی باید مدّ نظر باشد. امام معتقد بودند مطبوعات در رژیم گذشته اهداف بلند مدتی را دنبال میکردند. طرح و نقشه آنان گسترش فساد در میان اقشار مختلف بود و آرام آرام از طریق جراید زمینه آن را فراهم میکردند. البته اصل وجود طرح و نقشه برای اهداف روزنامه یک امر ضروری است، بیبرنامگی و روزمرهگی آفت روزنامه است. مهم نوع هدف و سلامت راه و روش است. امام خمینی(س) در تبیین این امر چنین فرمودند:
«آنهایى که براى چاپیدن این کشورها نقشه کشیدند، آنها استادها و متفکّرینى بودند که مىدانستند چطور یک کشور را مىتوانند به واسطه آن برنامههایى که دارند خواب کنند و جوانهاى ما را تهى کنند از آن انسانیت و اسلامیتى که باید داشته باشند. تا راه را باز کنند براى چاپیدن و براى بردن همه ذخایر کشور ما »
۳) توجه به نسل جوان
اهل مطبوعات باید در بین مخاطبان خود بیش از همه، نسل جوان را در نظر بگیرند. آهنگ قلم در روزنامه و مجلات باید به سوی جذب جوانان باشد چه در ایدهپردازی و طرح موضوع و چه در شیوه نگارش و سبک نویسندگی و حتی استخدام الفاظ و بهره گیری از اصطلاحاتی که در محاورات نسل جدید جا افتاده و مرسوم شده است. آینده کشور و اسلام و انقلاب در گرو حفظ و رشد نسل جوان است. بیمهری و بیتوجهی به این قشر مهم بیتوجهی به آینده نظام اسلامی است. چه بسا عدّه ای میپندارند که ما باید راه خودمان را برویم و این جوانانند که موظفاند از ما پیروی کرده و در مسیر زندگی، خود را به ما برسانند غافل از این که هرگونه تبلیغات اعم از گفتاری و نوشتاری بدون در نظر گرفتن نیازها، آمال، آرزوها و اقتضائات نسل جوان جز تضییع عمر و به هدر دادن کاغذ و قلم و امکانات کشور حاصلی نداشته و تلاشهای نویسندگان محترم مورد استقبال قرار نخواهد گرفت. تیراژ جراید میتواند یکی از شاخصها برای سنجش این موضوع باشد.
امام خمینی(س) خود از معدود نویسندگانی است که دارای قلمی شیوا و روان و جوان پسند بود. کتاب کشف اسرار که امام آن را در سنین جوانی نوشته و در مقام پاسخگویی به سئوالات روز و نیازهای فکری جوانان است نمونهای روشن است. امام خمینی حتی در سنین کهولت جوان بود، جوان فکر میکرد و جوان مینوشت و همین بود که نسل جوان عاشق و دلباخته او بودند. امام این انقلاب عظیم را به همت جوانان و برای نجات جوانان ایجاد کرد و تداوم آن هم به عهده همین قشر خواهد بود. امام در این سخنرانی برای کارکنان روزنامه اطلاعات چنین میفرماید:
« جوانها زود متأثر از امور مىشوند. جوانها یک نهال نورس هستند که این نهال نورس زود آسیب مىبیند و زود هم تربیت مىشود…. اگر مطبوعات متحوّل بشود- و ان شاء اللَّه، مىشود و شده است- متحول بشود به یک مراکزى که بخواهند تقوا را در جامعه منتشر کنند، وقتى جوانها و بچههاى تازهرس ما وارد مىشوند در میدان فعالیت اجتماعى، بروند دنبال روزنامه، روزنامه مربّى باشد، گوش کنند به رادیو، رادیو مربّى باشد، نگاه کنند به تلویزیون، تلویزیون مربّى باشد، نگاه کنند به مجلات، مجلات، مجلاتى باشد که تربیت بکند، این جوان وقتى که به هر جا توجه کرد، دید که گوش و چشمش پر شده از تربیت، این طور بار مىآید. اگر رها بشود، هرزه بار مىآید. اگر بِکشندش در طرف فساد، مىرود آن طرف و اگر بکشندش در طرف صلاح، مىآید این طرف.»
۴) تخدیر جوانان خیانت است
جوان ذاتاً حقجو و آزادیخواه است و دارای روحیه آرمانی است. حقگرایی و آرمانخواهی لازمه سنین جوانی است. مستبدان و استعمارگران به خوبی میدانند که این شعله مقدس که در دل پاک جوانان است اگر زبانه بکشد خرمن هستی زورگویان را به آتش خواهد کشید. از این رو برای تداوم سلطهگری و عیاشیهای خود ناگزیر از مقابله با انرژی متراکم جوانان هستند و برای تخلیه این انرژی از برنامههای گستردهای چون گسترش فساد و فحشا و اعتیاد استفاده میکنند و گاهی هم به دلیل شرایط ویژه جامعه و عدم پذیرش فساد، از طرق دیگر وارد شده با ایجاد سرگرمی های متنوع بی حاصل سعی میکنند دوران جوانی در غفلت بگذرد و آن شعله مقدس کم کم به خاموشی بگراید و اشتغالات گوناگون زندگی آنان را از حقجویی و حقیقتطلبی و پیگیری اهداف بلند الهی و انسانی باز بدارد تا آنان بتوانند به راحتی به حکومت جائرانه خود ادامه دهند. امام در همین سخنرانی میفرماید:
« …. در سالهاى طولانى، همه جهاتى که در ایران بود و اسباب را فراهم کرده بودند، همه جهات براى این بود که جوانهاى ما را بِکشند طرف فساد. و نظر اصلى آنها این بود که یک جمعیتى در اینجا وجود داشته باشد که هر چه سرش مىآورند توجه نداشته باشد؛ مملکتش به باد مىرود، او عیش و عشرتش باشد، اشکالى ندارد؛ مذهبش عقب مىرود، چون عیش و عشرتش به کار است، مانعى ندارد؛ اختناق در مملکت هست، اختناق در فحشا نیست، این اشکال ندارد؛ هر بساطى سرش درآورند، بىتفاوت باشد.»
۵) وظیفه مطبوعات تصفیه و صفا بخشیدن به دل و جان است
امام در ادامه سخنرانی مذکور بالاترین هدف روزنامهها را تهذیب نفس و صفا بخشیدن به دل و جان و ایجاد امید و آرامش در خود و مخاطبان میداند و میفرماید:
« برادران عزیز، خواهران محترم که در این دستگاه مشغول خدمت هستید و بحمد اللَّه آن گردانندگان کذایى متبدّل شدند به امثال آقاى دعایى و دیگر اشخاص سالم و خدمتگزار، توجه کنید که راه را درست بروید و مستقیم و متعهد باشید و مصمم باشید که براى کشور خودتان خدمت کنید و نگذارید دیگر دست آنهایى که مىخواهند فساد ایجاد کنند و باز کشور شما را برگردانند به حال سابق…. اگر یک همچو مملکتى ایجاد کردید و شما که مسئولید در- مثل- روزنامه اطلاعات و دیگران که در سایر روزنامههاى مملکت و مطبوعات مملکت هستند، توجه بکنند به این معنا که باید همهشان در این راه باشند که بخواهند کشور خودشان را از همه چیزهایى که غیر انسانى است تصفیه بکنند- همه به فکر تصفیه باشند، همه به فکر تهذیب باشند- اگر این طور بشود و امید است که باشند، مطمئن باشید که کشور شما دیگر آسیب نخواهد دید.»
۶) عقیده، اخلاق، احکام
امام در پایان سخنرانی به سه حقیقت اساسی که مبانی دین و اصول اسلاماند، توجه میدهد. چنانکه میدانیم آیات قرآن مجید در سه بخش قابل دستهبندی است ۱ـ احکام و فروع دین مانند نماز، روزه، حج، زکات…که تقریباً پانصد آیه در این موضوع نازل شده است.۲ـ اعتقادات و اصول دین مانند خداشناسی، توحید، عدل، نبوت که این بخش بیشترین آیات و سورهها را به خود اختصاص داده است. ۳ـ اصول اخلاقی و تربیتی مانند عفو، احسان، ایثار، وفای به عهد، راستگویی، امانت داری، صله رحم، نیکی به والدین، تواضع …. امام خمینی(س) وظیفه مطبوعات را حفظ این اصول میداند و میفرماید:
«حفظ کنید این معنا را، این الهیّت را حفظ کنید، در عمل حفظ کنید و موافق با احکام خدا عمل کنید. در اخلاق، حفظ کنید و مطابق اخلاق الهى حفظ کنید و در عقاید هم حفظ کنید و عقاید انسانى را یاد بگیرید و توجه کنید. اگر این طور شد و همه جا این طور شد، ان شاء اللَّه، شما مطمئن باشید که هیچ کس نمىتواند یک همچو کشورى را آسیب به آن برساند.» (صحیفه امام، ج۱۳، ص۱۵۹ تا ۱۶۱)
منبع: جماران
::::