فرشاد مومنی
راه نجات؛ بازگشت به اندیشه شهید بهشتی

ادعای من این است که بازگشت به اندیشههای شهید بهشتی میتواند کمککننده اساسی هم برای فهم ریشه گرفتاریهای کنونی و هم ساز و کارهای برونرفت از آنها باشد. واقعیت این است که بزرگترین میراث اندیشهای شهید بهشتی «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» است. در این فضا، باید این پرسش را در برابر نظام تصمیمگیری کشور و خودمان قرار دهیم که چقدر گرفتاریهایی که امروز، ایران تجربه میکند، محصول تن در ندادن به اجرای قانون اساسی بوده است؟ بهنظر میرسد بخش اعظم گرفتاریها و مشکلات ما ریشه در بیاعتنایی به قانون اساسی دارد.
نهادگرا شدن دولت روحانی یک دروغ بزرگ است

اکنون هم علائمی از این مسئله در درون دولت حسن روحانی دوباره مشاهده میشود. وقتی بنبست و خسارت بار بودن و پر هزینه بودن این سیاست آشکار شد چند ماهی هست زمزمههایی مطرح میشود کسانی که از این سیاست دفاع میکردند یک نفر یک نفر دارند لیز میخورند و با همان سبک و سیاق سابق بجای پاسخگویی فرار را بر قرار ترجیح میدهند. اما سیستم مافیای رسانهای که از این ایده پشتیبانی میکند یک موجی را سامان دهی میدهد تحت عنوان اینکه این اندیشه در دولت نیست. خود این مسئله ماجرایی دارد که باید آقای رئیس جمهور و دم...
لطفا از بروز یک فاجعه ملی جلوگیری فرمایید

اما در عمل هیچ یک از وعده ها تحقق نیافت؛ نه صادرات واقعی افزایش یافت (بلکه خامفروشی سکه روز شد)، نه رونق اقتصادی حاصل شد، نه توسعه صنعتی پدید آمد، نه از رانتجویی کاسته شد، نه فساد مهار شد و نه رفاه مردم افزایش یافت. اما از طرف دیگر همه جامعه در تله این دور باطل گرفتار آمده است. اما درمورد این که چرا از این تجربۀ تلخ و فاجعه ساز درسی گرفته نمیشود پاسخ این است که این غارتگری از مردم، برندگانی نیز دارد که آنها پیوندهای نامیمونی با بخش هایی از ساختار قدرت- ثروت قرار دارند. این گروه...
وقتی دولت مردم را نادیده میگیرد، مردم هم آن را نادیده میگیرند

جرم دولت مهندس موسوی این بود که راه را بر روی لاشخورها، مفتخورها و رباخوارها بسته بود. جدیترین بنیانگذاران نظام سرمایهداری در دنیا این کار را انجام دادند و اگر ما این کار را نمیکردیم، قحطی و اپیدمی در کشور رخ میداد. اما دانش این مسئله در کشور وجود نداشت. استاد فقید مرحوم آقای عالینسب این دانش و تجربه را داشتند و بهمحض شروع جنگ این تجربه را با آیتالله شهید دکتر بهشتی در میان گذاشتند. آقای بهشتی متقاعد شدند و این ایده را برای اولین بار در کانون توحید مطرح کردند. اولین کسی که اعتراض کرد بنیصدر بود که...
نامه سرگشاده جمعی از اقتصاد دانان به رییس جمهور و ملت شریف ایران

این ترتیب پدیده مهم دیگرِ دهه های هفتاد و هشتاد، زایش نو سرمایه دارانی بود که با تکیه بر مناسبات قدرت و وابستگی به دولت ها و از سوی دیگر به واسطه استفاده از فرصت های رانتی که در اختیار آنها قرار گرفت، توانستند به منافع و ثروت های کلان دست یابند. با توجه به شدت وابستگی و اختلاط این نو کیسه گان با حاکمیت، این گروه به تدریج به ثروت و قدرتی دست یافته است که دولت را به تسخیر خود درآورده است و در کلیه امور و شئون اقتصادی، مانند تعیین نرخ بهره بانکی یا نرخ تبدیل...
روح نهادگرایی برقراری پیوند بین نظریه و محیط است

این نگاه های سطحی و بی اندیشه محدود به یک دولت نمی شود برای همین بودجه ی ۹۷ هم به اندازه کافی فسفر سوزانده نشده است. اگر جلوی این وضعیت گرفته نشود اوضاع از این هم بدتر خواهد شد ما از دولت خام فروش به دولت آینده فروش تبدیل خواهیم شد چرا که دولت دارد به گرفتن وام برای گذران امور روزمره خود خو میگیرد. این بسیار خطرناکتر از وضع موجود است.
همه راهها به بهشتی ختم میشود

دین خاتم دینی است غیرقایمبهشخص، دینی است ضابطهمحور. میفرمود پس بنابراین این نظام امت و امامت در راس آن اصول عقیدتی و عملی اسلام براساس کتاب و سنت جاری است و مبنای همهچیز آن است. صلاحدیدهای شخصی در اینجا جایگاهی ندارد. من میگویم که رأس هرم آن وجه اندیشهای آرمانی منبعث از وحی است و آن ملاک و معیاری است برای داوری راجع به اقوال و افعال همه اشخاص در هر سطحی که از نظر علمی و دینی و منزلت اجتماعی قرار دارد. بعد در صفحه ١۶ میفرمایند براساس این اصول عقیدتی و عملی حاملان مسوولیت و صاحبان اصلی حق...
منتقدم ،نه دلواپس؛انبوهی از خطاهای اقتصادی دولت

گزارشهای رسمی بانک مرکزی و مرکز آمار نشاندهنده این است که از ٨۴ تا ٩٢ کسری بودجه خانوار ایرانی چهار و نیم برابر شده است، در چنین شرایطی دولت اعلام کرد که برای سال ١٣٩٣ همچنان میخواهد خطای راهبردی دولت پیشین را با شیب کمتر ادامه دهد، یعنی دولت قبلی آمده بود و قیمت حاملهای انرژی ۵۵٠ درصد رشد داده و اینها به ۵۵ درصد رساندند
بازار بدون دخالت دولت، پروژهای شکستخورده است

دولتها درراستای تصحیح شکست بازار، از نهادهای تنظیمگر که مجهز به ابزارهای متفاوتی متناسب با نوع بازارها هستند، استفاده خواهند نمود. با توجه به این مساله، هرکدام از انواع بازارها را میتوان به اقتضای ماهیت آن به رقابتپذیر و رقابتناپذیر تقسیم کرد که حقوق عمومی رقابت بهعنوان ابزار تنظیمگری در بازارهای رقابتپذیر و تنظیمگری بخشی به عنوان ابزار اصلاح بازارهای رقابتناپذیر مورد استفاده قرار میگیرند. این ابزارها به لحاظ کارکرد، نوع مداخله و مدتزمان با یکدیگر تفاوتهای قابلملاحظهای دارند.
اقتصاد ایران در دوران دولت ملی

در این کتاب علاوه بر واکاوی دلایل موفقیت مصدق در بدست آوردن تراز تجاری غیرنفتی مثبت برای اولین و آخرین بار در 70 سال گذشته و تحقق اقتصاد بدون نفت، نمونه هایی از اقدامات اصلاحی دولت در حوزههای مختلف بررسی شده که در دیگر اسناد تاریخی کمتر بدانها اشاره شده است. از جمله این اقدامات می توان به اصلاحات کشاورزی (رویکردی که می توانست جانشین اصلاحات ارضی باشد) و نیز اصلاحات صنعتی و مدیریت اقتصاد کلان اشاره کرد.
مخاطرات تزریق دلار

نبود شفافیت و فسادی که در حیطه تجارت خارجی ایران هم در زمینه صادرات غیرنفتی و هم درزمینه واردات وجود داردTمجموع رانت و فساد ایجادشده چیزی بالغ بر ۴٠٠هزار میلیارد تومان است که فقط مختص به تجارت خارجی با امارات بوده که معادل دوبرابر بودجه عمومی کشور در سال ١٣٩۴ است. بنابراین تصور اینکه بدون اصلاح ساختار نهادی و افزایش هزینه فرصت رانتجویی و فساد بخواهیم این مسیر را تغییر دهیم، برخوردی بیش از حد سهلانگارانه و سادهاندیشانه است.
راغفر: آمارها از سال ۸۸ به بعد دستکاری شد/ مومنی: ساختار مشوق رانت و فساد است
در همایش یکروزه، عباس شاکری، رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، مقاله خود را با موضوع تولیدمحوری و بخشهای نامولد با رویکرد توسعه، حسین راغفر، عضو هیأتعلمی دانشکده اقتصاد دانشگاه الزهرا با موضوع عدالت اجتماعی با رویکرد توسعه، فرشاد مؤمنی، استاد اقتصاد با موضوع علوم و فناوری با رویکرد توسعه و محمد بحرینیان، عضو اتاق بازرگانی مشهد با موضوع نظام تأمین مالی تولید ارائه کردند که مشروح سخنرانیها را در ادامه میخوانید.
روایت بهزادنبوی از اقتصاد زمان جنگ

آنهایی که میگویند در دوران جنگ به دفاع توجه نشد، با عدد و رقم بیایند بگویند که من دروغ میگویم. سه میلیارد دلار صرف کالاهای اساسی و حساس میشد. یک میلیارد دلار هم ماند برای «و غیره» که با آن باید کشور اداره میشد. کار بسیار دشواری بود. خدا حفظ کند آقای زنگنه را که آن روزها جوانتر و شادابتر بود، موقع نوشتن این استراتژی در اتاق جلسه اقتصاد راه میرفت و میگفت ما داریم «امت هوازی» تربیت میکنیم.
تقدم بقا بر توسعه

مدافعان تعدیل ساختاری هنوز هم مسیر پیشین خود را ادامه میدهند. من آرشیوی شخصی از مجموعه مصاحبهها و سخنرانیهای طیف موسوم به نئوکلاسیکهای وطنی که در دوران محمود احمدینژاد انجام دادهاند، تهیه کردهام و آنها بهشدت و بدون استثنا از ایده وارد آوردن شوک به حاملهای انرژی و نرخ ارز حمایت کردند. حتی به صراحت گفته بودند اگر میخواهید دستاوردهای انتظاری از شوک درمانی حاصل شود، شوک نرخ ارز و حاملهای انرژی را همزمان اجرا کنید.
اقتصاد ایران با بحران فقر گسترده روبهروست

تنشزدایی در بهترین حالت یکی از شروط لازم برای برونرفت از گرفتاریهای موجود را فراهم میکند. شروط دیگری هم وجود دارد، ازجمله اینکه بعد از درک واقعیت به تحلیل آن بپردازیم، یعنی به روش علمی بتوان توضیح داد چرا آن اتفاقها افتاد. متاسفانه مسئولان اقتصادی کشور از تحلیل چرایی رقم خوردن کارنامه اقتصادی ایران در دوران دولت گذشته طفره میروند. شاید یکی از دلایل این باشد که راه دیگری بلد نیستند و فقط میخواهند یا میتوانند شیب سیاستهای مخرب را کاهش دهند؛ درحالی که به شرحی که گفته شد، به تعبیر خواجه شمس الدین محمد، کار بد مصلحت آن است...